RAMALAN JOYO BOYO Asmaradana

RAMALAN JOYO BOYO

Asmaradana

 

Kitab Musarar inganggit

Duk Sang Prabu Jayabaya

Ing Kediri kedhatone

Ratu agagah prakosa

Tan ana kang malanga

Parang muka samya teluk

Pan sami ajrih sedaya.

 

Milane sinungan sakti

Bathara Wisnu punika

Anitis ana ing kene

Ing Sang Prabu Jayabaya

Nalikane mangkana

Pan jumeneng Ratu Agung

Abala para Narendra.

 

Wusnya mangkana winarni

Lami-lami apeputra

Jalu apekik putrane

Apanta sampun diwasa

Ingadekan raja

Pagedhongan tanahipun

Langkung arja kang nagara.

 

Maksihe bapa anenggih

Langkung suka ingkang rama

Sang Prabu Jayabayane

Duk samana cinarita

Pan arsa katamiyan

Raja Pandhita saking Rum

Nama Sultan Maolana.

 

Ngali Samsujen kang nami

Sapraptane sinambrama

Kalawan pangabektine

Kalangkung sinuba suba

Rehning tamiyan raja

Lan seje jinis puniku

Wenang lamun ngurmatana.

 

Wus lengah atata sami

Nuli wau angandika

Jeng Sultan Ngali Samsujen

“Heh Sang Prabu Jayabaya

Tatkalane ing sireku

Kandhane Kitab Musarar.

 

Prakara tingkahe nenggih

Kari ping telu lan para

Nuli cupet keprabone

Dene ta nuli sinelan

Liyane teka para”

Sang Prabu lajeng andeku

Wus wikan titah Bathara.

 

Lajeng angguru sayekti

Sang-a Prabu Jayabaya

Mring Sang raja pandhitane

Rasane Kitab Musarar

Wus tunumlak sadaya

Lan enget wewangenipun

Yen kantun nitis ping tiga.

 

Benjing pinernahken nenggih

Sang-a Prabu Jayabaya

Aneng sajroning tekene

Ing guru Sang-a Pandhita

Tinilar aneng Kabah

Imam Supingi kang nggadhuh

Kinarya nginggahken kutbah.

 

Ecis wesi Udharati

Ing tembe ana Molana

Pan cucu Rasul jatine

Alunga mring Tanah Jawa

Nggawa ecis punika

Kinarya dhuwung puniku

Dadi pundhen bekel Jawa.

 

Raja Pandhita apamit

Musna saking palenggahan

Tan antara ing lamine

Pan wus jangkp ing sewulan

Kondure Sang Pandhita

Kocapa wau Sang Prabu

Animbali ingkang putra.

 

Tan adangu nulya prapti

Apan ta lajeng binekta

Mring kang rama ing lampahe

Minggah dhateng ardi Padhang

Kang putra lan keng rama

Sakpraptaning ing gunung

Minggah samdyaning arga.

 

Wonten ta ajar satunggil

Anama Ajar Subrata

Pan arsa methuk lampahe

Mring Sang Prabu Jayabaya

Ratu kang namur lampah

Tur titit Bathara Wisnu

Njalama Prabu Jayabaya.

 

Dadya Sang Jayabaya ji

Waspada reh samar-samar

Kinawruhan sadurunge

Lakune jagad karana

Tindhake raja-raja

Saturute laku putus

Kalawan gaib sasmita.

 

Yen Islama kadi nabi

Ri Sang aji Jayabaya

Cengkrameng ardi wus suwe

Apanggih lawan ki Ajar

Ajar ing gunung Padhang

Awindon tapane guntur

Dadi barang kang cinipta.

 

Gupuh methuk ngacarani

Wus tata denya alenggah

Ajar angundang endhange

Siji nyunggi kang rampadan

Isine warna-warna

Sapta warna kang sesuguh

Kawolu lawan ni endang.

 

Juwadah kehe satakir

Lan bawang putih satalam

Kembang melathi saconthong

Kalawan getih sapitrah

Lawan kunir sarimpang

Lawan kajar sawit iku

Kang saconthong kembang mojar.

 

Kawolu endhang sawiji

Ki Ajar pan atur sembah

“Punika sugataningong

Katura dhateng paduka”

Sang Prabu Jayabaya

Awas denira andulu

Sedhet anarik curiga.

 

Ginoco ki Ajar mati

Endhange tinuweng pejah

Dhuwung sinarungken age

Cantrike sami lumajar

Ajrih dhateng sang nata

Sang Rajaputra gegetun

Mulat solahe kang rama.

 

Arsa matur putra ajrih

Lajeng kondur sekaliyan

Sapraptanira kedhaton

Pinarak lan ingkang putra

Sumiwi munggweng ngarsa

Angandika Sang-a Prabu

Jayabaya mring kang putra.

 

“Heh putraningsun ta kaki

Sira wruh solahing Ajar

Iya kang mati dening ngong

Adosa mring guruningwang

Jeng Sultan Maolana

Ngali Samsujen ta iku

Duk maksih sami nom-noman.

 

Sinom

Pan iku wus winejang

Mring guru Pandhita Ngali

Rasane kitab Musarar

Iya padha lawan mami

Nanging anggelak janji

Cupet lelakoning ratu

Iya ing tanah Jawa

Ingsun pan wus den wangeni

ari loro kaping telune ta ingwang.

 

Yen wis anitis ping tiga

Nuli ana jaman maning

Liyane panggaweningwang

Apan uwus den wangeni

Mring pandhita ing nguni

Tan kena gingsir ing besuk

Apan Maolana Ngali

Jaman catur semune segara asat.

 

Mapan iku ing Jenggala

Lawan iya ing Kediri

Ing Singasari Ngurawan

Patang ratu iku maksih

Bubuhan ingsun kaki

Mapan ta durung kaliru

Negarane raharja

Rahayu kang bumi-bumi

Pan wus wenang anggempur kang dora cara .

 

Ing nalika satus warsa

Rusake negara kaki

Kang ratu patang negara

Nuli salin alam malih

Ingsun nora nduweni

Nora kena milu-milu

Pan ingsun wus pinisah

Lan sedulur bapa kaki

Wus ginaib prenahe panggonan ingwang.

 

Ana sajroning kekarah

Ing tekene guru mami

Kang nama raja pandhita

Sultan Maolana Ngali

Samsujen iku kaki

Kawruhana ta ing mbesuk

Saturun turunira

Nuli ana jaman maning

Anderpati arane Kalawisesa.

 

Apan sira linambangan

Sumilir kang naga kentir

Semune liman pepeka

Pejajaran kang negari

Ilang tingkahing becik

Negara kramane suwung

Miwah yudanegara

Nora ana anglabeti

Tan adil satus taun nuli sirna.

 

Awit perang padha kadang

Dene pametune bumi

Wong cilik pajeke emas

Sawab ingsun den suguhi

Marang si Ajar dhingin

Kunir ta ingsun

Nuli asalin jaman

Majapahit kang nagari

Iya iku Sang-a Prabu Brawijaya.

 

Jejuluke Sri Narendra

Peparab Sang Rajapati

Dewanata alam ira

Ingaranan Anderpati

Samana apan nenggih

Lamine sedasa windu

Pametuning nagara

Wedale arupa picis

Sawab ingsun den suguhi mring si Ajar.

 

Juwadah satakir iya

Sima galak semu nenggih

Curiga kethul kang lambang

Sirna salin jaman maning

Tanah Gelagah wangi

Pan ing Demak kithanipun

Kono ana agama

Tetep ingkang amurwani

Ajejuluk Diyati Kalawisaya.

 

Swidak gangsal taun sirna

Pan jumeneng Ratu adil

Para wali lan pandhita

Sadaya pan samya asih

Pametune wong cilik

Ingkang katur marang Ratu

Rupa picis lan uwang

Sawab ingsun den suguhi

Kembang mlathi mring ki Ajar gunung Padhang.

 

Kaselak kampuhe bedhah

Kekesahan durung kongsi

Iku lambange dyan sirna

Nuli ana jaman maning

Kalajangga kang nami

Tanah Pajang kuthanipun

Kukume telat Demak

Tan tumurun marang siwi

Tigang dasa enem taun nuli sirna.

 

Semune lambang Cangkrama

Putung ingkang watang nenggih

Wong ndesa pajege sandhang

Picis ingsun den suguhi

Iya kajar sauwit

Marang si Ajar karuhun

Nuli asalin jaman

Ing Mataram kang nagari

Kalasakti Prabu Anyakrakusumo.

 

Kinalulutan ing bala

Kuwat prang ratune sugih

Keringan ing nungsa Jawa

Tur iku dadi gegenti

Ajar lan para wali

Ngulama lan para nujum

Miwah para pandhita

Kagelang dadi sawiji

Ratu dibya ambeg adil paramarta.

 

Sudibya apari krama

Alus sabaranging budi

Wong cilik wadale reyal

Sawab ingsun den suguhi

Arupa bawang putih

Mring ki Ajar iku mau

Jejuluke negara

Ratune ingkang miwiti

Surakarta semune lintang sinipat.

 

Nuli kembang sempol tanpa

Modin sreban lambang nenggih

Panjenengan kaping papat

Ratune ingkang mekasi

Apan dipun lambangi

Kalpa sru kanaka putung

Satus taun pan sirna

Wit mungsuh sekutuh sami

Nuli ana nakoda dhateng merdagang.

 

Iya aneng tanah Jawa

Angempek tanah sethithik

Lawas-lawas tumut aprang

Unggul sasolahe nenggih

Kedhep neng tanah Jawi

Wus ngalih jamanireku

Maksih turun Mataram

Jejuluke kang negari

Nyakrawati kadhatone tanah Pajang.

 

Ratu abala bacingah

Keringan ing nuswa Jawi

Kang miwiti dadi raja

Jejuluke Layon Keli

Semu satriya brangti

Iya nuli salin ratu

Jejuluke sang nata

Semune kenyo musoni

Nora lawas nuli salin panjenengan.

 

Dene jejuluke nata

Lung gadhung rara nglingkasi

Nuli salin gajah meta

Semune tengu lelaki

Sewidak warsa nuli

Ana dhawuhing bebendu

Kelem negaranira

Kuwur tataning negari

Duk semana pametune wong ing ndesa.

 

Dhuwit anggris lawan uwang’

Sawab ingsun den suguhi

Rupa getih mung sapitrah

Nuli retu kang nagari

Ilang barkating bumi

Tatane Parentah rusuh

Wong cilik kesrakatan

Tumpa-tumpa kang bilahi

Wus pinesthi nagri tan kena tinambak.

 

Bojode ingkang negara

Narendra pisah lan abdi

Prabupati sowang-sowang

Samana nglaih nagari

Jaman Kutila genti

Kara murka ratunipun

Semana linambangan

Dene Maolana Ngali

Panji loro semune Pajang Mataram.

 

Nakodha melu wasesa

Kadhuk bandha sugih wani

Sarjana sirep sadaya

Wong cilik kawelas asih

Mah omah bosah-basih

Katrajang marga agung

Panji loro dyan sirna

Nuli Rara ngangsu sami

Randha loro nututi pijer tetukar.

 

Tan kober paes sarira

Sinjang kemben tan tinolih

Lajengipun sinung lambang

Dene Maolana Ngali

Samsujen Sang-a Yogi

Tekane jaman Kala Bendu

Ing Semarang Tembayat

Poma den samya ngrawuhi

Sasmitane lambang kang kocap punika.

 

Dene pajege wong ndesa

Akeh warninira sami

Lawan pajeg mundhak-mundhak

Yen panen datan maregi

Wuwuh suda ing bumi

Wong dursila saya ndarung

Akeh dadi durjana

Wong gedhe atine jail

Mundhak taun mundhak bilahining praja.

 

Kukum lan yuda nagara

Pan nora na kang nglabeti

Salin-sdalin kang parentah

Aretu patraping adil

Kang bener-bener kontit

Kang bandhol-nbandhol pan tulus

Kang lurus- lurus rampas

Setan mindha wahyu sami

Akeh lali mring Gusti miwah wong tuwa.

 

Ilang kawiraningdyah

Sawab ingsun den suguhi

Mring ki Ajar Gunung Padhang

Arupa endang sawiji

Samana den etangi

Jaman pitung atus

Pitung puluh pan iya

Wiwit prang tan na ngaberi

Nuli ana lamate negara rengka.

 

Akeh ingkang gara-gara

Udan salah mangasa prapti

Akeh lindhu lan grahana

Dalajate salin-salin

Pepati tanpa aji

Anutug ing jaman sewu

Wolung atus ta iya

Tanah Jawa pothar pathir

Ratu Kara Murka Kuthila pan sirna.

 

Dene besuk nuli ana

Tekane kang Tunjung Putih

Semune Pudhak kasungsang

Bumi Mekah dennya lair

Iku kang angratoni Jagad kabeh ingkang mengku

Juluk Ratu Amisan Sirep musibating bumi

Wong nakoda milu manjing ing samuwan .

 

Prabu tusing waliyulah

Kadhatone pan kekalih

Ing Mekah ingkang satunggal Tanah Jawi kang sawiji

Prenahe iku kaki Perak lan gunung Perahu

Sakulone tempuran Balane samya jrih sajagad

Kono ana pangapura

Ajeg kukum lawan adil

Wong cilik pajege dinar

Sawab ingsun den suguhi Iya kembang saruni

Mring ki Ajar iku mau Ing nalika semana

Mulya jenenging narpati

Tur abagus eseme lir madu puspa .

 

Dhandhanggula

Langkung arja jamaning narpati

Nora nana pan ingkang nanggulang

Wong desa iku wadale

Kang duwe pajeg sewu

Pan sinuda dening Narpati

Mung metu satus dinar

Mangkana winuwus

Jamanira pan pinetang

Apan sewu wolungatus anenggih

Ratune nuli sirna.

 

Ilang tekan kadhatone sami

Nuli rusak iya nungsa Jawi

Nora karuwan tatane

Pra nayaka sadarum

Miwah manca negara sami

Padha sowang-sowangan

Mangkana winuwus

Mangka Allahu Tangala

Anjenengaken Sang Ratu Asmarakingkin

Bagus maksih taruna.

 

Iku mulih jeneng Narpati

Wadya punggawa sujud sadaya

Tur padha rena prentahe

Kadhatone winuwus

Ing Kediri ingkang satunggil

Kang siji tanah Ngarab

Karta jamanipun Duk semana pan pinetang

Apan sewu luwih sangang atus anenggih

Negaranira rengka.

 

Wus ndilalah kersaning Hyang Widhi

Ratu Perangi anulya prapta

Wadya tambuh wilangane

Prawirane kalangkung

Para ratu kalah ngajurit

Tan ana kang nanggulang

Tanah Jawa gempur

Wus jumeneng tanah Jawa

Ratu Prenggi ber budi kras anglangkungi

Tetep neng tanah Jawa.

 

Enengana Sang Nateng Parenggi Prabu ing Rum ingkang ginupta

Lagya siniwi wadyane Kya patih munggweng ngayun

Angandika Sri Narapati

“Heh patih ingsun myarsa

Tanah Jawa iku

Ing mangke ratune sirna

Iya perang klawan Ratu Prenggi

Tan ana kang nanggulangi.

 

Iku patih mengkata tumuli

Anggawaa ta sabalanira

Poma tundhungen den age

Yen nora lunga iku

Nora ingsun lilani mulih”

Ki Patih sigra budhal

Saha balanipun

Ya ta prapta tanah Jawa

Raja Prenggi tinundhung dening ki Patih Sirna sabalanira.

 

Nuli rena manahe wong cilik

Nora ana kang budi sangsaya

Sarwa murah tetukone

Tulus ingkang tinandur

Jamanira den jujuluki

Gandrung-gandrung neng marga

Andulu wong gelung

Kekendon lukar kawratan

Keris parung dolen tukokena nuli

Campur bawur mring pasar.

 

Sampun tutug kalih ewu warsi

Sunya ngegana tanpa tumingal

Ya meh tekan dalajate

Yen kiamat puniku

Ja majuja tabatulihi

Anuli larang udan

Angin topan rawuh

Tumangkeb sabumi alam

Saking kidul wetan ingkang andhatengi

Ambedhol ponang arga.