SENTOSANING NAGARA KARANA LUHURE RASA KAMANUNGSAN
Ringkesan saking Serat NALA DAMAYANTI yasanipun Raden Panji Narawangsa.
Anganam-anaming driya prabu Rituparna dupi midhanget ature kang abdi Bauka kinen tumut sayembara pilih negari Widharda ingkang Dyah kusuma dewi Damayanti. Makaten pangandikane sang Nata:
Rituparna : " Upama ingsun ngajap kamukten, mulya wibawa bebasan sepuh sepa tanpa tuwas, ngelingi prabu Nala iku luhuring budi ora beda kaya sedulur sinarawedi, sun dibeciki amales ala, kaya kenyung buntut atilar tilasi manungsa, ora nganti turun telu ngundhuh karma, ludes wahyune kamulyan."
Bauka : " Tinimbang Dewi Damayanti kinukup ratu jabaning rangkah, syukur bage sang prabu ingkang ngukup tumuli kacaosna dhateng Prabu Nala saged damel raketing kekadangan tuwin sentosaning negara, nadjan wedal kari sasirepe surya kula kuwawi ngusiri kreta mboten ngantos wanci bedhuk tengange tumunten dumugi negari Widharba mawi Aji Sepi angin."
Gelise carita sampun dumugi ing negari Widarba, mandhap saking kreta prabu Rituparna kinurmatan mawi carane nalendra, kusir bungkuk aran Bauka dipun rakul dening Indrasena tuwin Indrasini kaparingan ageman busana pusakaning prabu Nala, badhar kang sesinglon timbul sang prabu Nala. Daya2 Prabu Rituparna mamalatsih mangayubagya marang prabu Nala, asung tanggap wacana :
Rituparna : " Dhuh kadangku yayi, paduka momor sambu namur laku wonten praja kula ing Ayodya, saemut kula babar pisan kula dereng nandukake bendu kang damel saserik penggalih paduka, ing dinten samangke kula nyuwun mugi paringana pangaksami, saking klintuning patrap kula yayi."
Nala : " Kakang prabu Rituparna, sadangunipun suwita dumateng paduka, kaka prabu amung nandukaken welas asih, esthining manah kula mugi lestantun kekadangan kaliyan paduka kakaprabu. Pinangka talining kekadangan badhe kula wurukaken kawruh aji Sepiangin tuwin mangreh turangga kridhaning kreta."
Rituparna :" Semanten ugi yayi badhe kula wurukaken Aji Suket Kalajana kinarya semprong bolong, saged aningali samukawis nadjan kaling2an godhong salembar."
Prabu Nala nyobi Aji Suket Kalajana, kang salira murub dumilah, mijil hawa panas kaya wesi abang katambahan wisane Naga Karkago kang agrem jroning sarira anjalari kumarani bethara kali oncad saking salira sarwi asambat-sambat.
Bethara Kali : " Dhuh ratu utama, manira minta pangapura marang pakenira Kaki Prabu, awit wus gawe piala kang anjalari kasangsaranira miwah nini Dewi Damayanti, kawruhana Kaki Prabu kalamun garwanira wanodya kang setya marang sira, wus nibakake supata ngesotake marang Ulun, kobar dening wisane naga Karkago. Kaki Prabu suwuna usada marang kakang Naga Karkaga, Ulun tan nedya mbaleni maneh saturun-turunira."
Welas asihe Sang Aji, ilang tabeting dhendhem saserik, wusana prabu Nala ngeningke cipta marang Naga Karkaga minta aksama tuwin usada tumraping bathara kali temahan nirmala waluya jati. Batara kali paring palilah ngrebut bali negari Nisada mawi sesukan dhadhu malih.
Enjang munguping Hyang Arka, Prabu Nala wus budal nitih rata kencana nganthi wadya sikep gegamaning yuda lumawat ing negari Nisadha nedya ngrebut baline kedhaton. Sasampunipun prapta sampun ayun-ayunan prabu Nala muwus aris sanadyan jroning jaja karasa umop yayah kawah gunung agni labet nawung pangigit-igiti.
Nala : " He Puskara, Ingsun wus darbe raja brana ayo sesukan dhadhu maneh yen kurang Negara Widharba lan Dewi Damayanti sun tohake."
Prabu Puskara ngucap sarwi nyenyamah : " We.. lha wus duwe bandha ta !, syukur Damayanti ditohake, kaya dene ula marani gebug, ayo diwiwiti."
Prabu Puskara mboten sumurup manawi Bethara Kali sampun oncat saking anggane Prabu Nala. Kanthi dayane Semprong Bolong tuwin rikate aji Sepiangin, larut kerut ludes keles bandane Puskara, kalebu awake wus ditohake kinukup dening prabu Nala. Puskara tanpa guna nurut pranatane sesukan dhadhu kedah tinigas pancing gulune, ananging tuwuh rasa kamanungsane Sang Aji paring pangapura maramg Puskara, nadyan tasih kaluwarga kaponcot saking nagari dados jalma ngulandara beja mboten nampi sapudenda.
Jroning batin sang Prabu Nala ngaturake panuwun marang kang rayi Puskara dene kagungan lampah makaten wau, saged jalari katingale rasa setya tuhune Dewi Damayanti marang dhiri pribadine prabu Nala. Mangkono eloking lelakon gaweane Kang Akarya Jagad dadiya kacabenggala trah tumerah bangsa Nisadha .
Saking :
(Serat Sekar Jinarwi anggitanipun Sri Harto Jati)