Rum kuncaraning bangsa dumuning haning luhuring budaya
(keharuman dan kebesaran suatu bangsa terletak di keluhuran budayanya) - Sri Susuhunan Paku Buwono (PB) X
“Budaya kuwi minangka sukmane bangsa kang handayani urip,” Lestari lan uripe budaya ing madyaning bebrayan agung bakal kekuwatan kang dadi keblate gesang. Mula, inggile budaya yakuwi luhure bebudhi. Luhure budaya mahanani kuncara ruming bangsa.
Apa kuwi budaya ?
Budaya yaiku woh pangolahing budi. Pangolah budi tegese makarti lair lan batin bebarengan minangka tuntunane urip. Sapa sing urip lelandhesan budaya bakal antuk pangaribawa lan wibawa kang becik.
Jawa, jiwa, jawi lan jiwi kuwi tuntunane urip kanggo ngedegake budi luhur, tindak tanduk, lan solah bawa kang sarwa becik. Kajaba kuwi uga ngandharake babagan subasita, yaiku tatakrama lan tata susila utawa kasusilan. Ing bebrayan agung, bab tatakrama lan kasusilan dadi wigati banget.
Sapa wae kang ora ngerti tatakrama lan kasusilan sinebut wong sing ora njawani. Tegese wong kasebut kaanggep ora mangerti unggah ungguh, ora mangerti tuntunan budaya Jawa.
Tansah Rahayu
Saking referensi : postingan status Facebook Kandjeng Pangeran Karyonagoro, 14 Februari '22
SRI SUSUHUNAN PAKU BUWANA X
(Sampeyan Dalem Ingkang Sinuhun Kanjeng Susuhunan Paku Buwono X) lahir di Surakarta, 29 November 1866. Adalah raja Kasunanan Surakarta yang memerintah pada tahun 1893 – 1939
Konsep “keno-o iwake ojo nganti buthek banyune” adalah konsep yang sangat Jawa. Konsep itu pernah digunakan Paku Buwono X demi tetap bisa mencapai cita-citanya memakmurkan rakyat. PB X menyadari dengan terpecah-pecahnya kekuatan kerajaan Mataram, tidak memungkinkan baginya untuk mengadakan aksi militer thd Belanda. Alih2 menggunakan jalur konfrontasi, PB X justru menggunakan Belanda sebagai sekutu utk mewujudkan cita2nya.
Pada akhirnya, datang juga masa yang ditunggu-tunggu, yaitu munculnya pergerakan nasional Indonesia. Bukan hanya Mataram yg kembali jaya , tetapi perwujudan yg lebih besar, yaitu kemerdekaan seluruh Nusantara.
Kesejahteraan rakyat menjadi konsep pemikiran PB X selama berkuasa. Dalam bidang fisik, bangunan2 raksasa dibangun seperti Pasar Gede Harjonagoro, Stasiun Solo Jebres, Stasiun Solo Kota, Stadion Sri Wedari, Kebun Binatang Jurug, Jembatan Jurug yg melintasi Bengawan Solo, Taman Bale Kambang, dll.
Kelebihan dan kehebatan PB X adalah meskipun dalam tekanan politik pemerintah colonial Hindia Belanda, sang raja tetap membangun negerinya. Beliau juga memberikan kebebasan bagi warganya utk berorganisasi dan mengizinkan penerbitan media massa. Tak hanya itu, beliau juga mendukung penuh pendirian Sarekat Islam, salah satu organisasi pergerakan nasional pertama di Indonesia.
Di masa sebelum kemerdekaan Indonesia, Kongres Bahasa Indonesia yang pertama dilakukan di Surakarta tahun 1938 setahun sebelum mangkatnya PB X. Sumbangsih yang sangat besar bagi perkembangan Bahasa persatuan yang kemudian menjadi cikal bakal lahirnya Bahasa Indonesia sebagai Bahasa resmi di Republik Indonesia.
Paku Buwana X meninggal dunia pada tanggal 22 Februari 1939. Ia disebut sebagai Sinuhun Wicaksana atau raja besar dan bijaksana. Paku Buwana X mendapat anugerah gelar Pahlawan Nasional dari pemerintah Indonesia pada tahun 2011 atas jasa-jasanya dalam mendukung perjuangan organisasi pergerakan nasional