SANGKAN PARANING DUMADI
Ing gesang punika manungsa tansah dipun engetaken supados mangertos filosofi Kejawen maos Sangkan Paraning Dumadi. Ora akeh wong sing ngerti babagan iki. Sejatine yen kita sinau babagan Sangkan Paraning Dumadi, kita bakal ngerti menyang ngendi arahe sawise urip kita wis ana ing pungkasaning urip.
Ing ngisor iki tembang dhandhanggula warisan leluhur :
Kawruhana sejatining urip/
(ketahuilah sejatinya hidup)
Urip ana jroning alam donya/
(hidup di dalam alam dunia)
Bebasane mampir ngombe/
(ibarat perumpamaan mampir minum)
Umpama manuk mabur/
(ibarat burung terbang)
Lunga saka kurungan neki/
(pergi dari kurungannya)
Pundi pencokan benjang/
(dimana hinggapnya besok)
Awja kongsi kaleru/
(jangan sampai keliru)
Umpama lunga sesanja/
(umpama orang pergi bertandang)
Njan-sinanjan ora wurung bakal mulih/
(saling bertandang, yang pasti bakal pulang)
Mulih mula mulanya
(pulang ke asal mulanya)
Dari apa kita berasal, untuk apa kita diciptakan, kemana kita di kembalikan.
Sangkan = sangka = asal.
Paraning = paran = arah tujuan.
Dumadi = dadi = jadi.
Manungso menika titah ingkang sampurna kedadiane, sampurna pawujudane, ugi sampurna tingkah polahe.
Manungso nggadhahi sipate malaikat, sipate manungso dewe, lan sipate setan.
Manungso = manunggaling rasa. Sipat apik nganti sipat ala kegawa dadi siji marang jiwane manungsa.
Manungsa di gawe soko lempung, lempung = lemes kaya glepung, sing duweni sipat lemah lembut, lan ora abadi, karana lempung iso molah malih iso di gawe opo wae sak karepe sing gawe.
Lemah/ lempung duwe unsur tanah, air, dan udara. Iso dadi grabah menawi di tambahi unsur api / geni.
Ono unen-unen kanggo wong kang ngrasuk agama Islam, ora di gawe jin lan manungsa kejobo mung kanggo ibadah marang Gusti Kang Maha Kuasa.
Ngibadah ora namung sembayang, poso, sodaqoh, thok. Nanging uga rukun karo keluargane, golek nafkah kanggo anak bojo uga klebu ibadah. Rukun karo tangga, tulung tinulung marang liyan, ora gawe lara ati, ora gawe gelane liyan kabeh iku ibadah.
Sembahyang medheku, nanging ora rukun karo tangga yo ora apik, sewalike apik lan rukun karo tangga, demen tetulung nanging ora nyembah maring Gusti ingkang maha kuasa uga ora prayoga. Kang sae menika nindaki kekarone. Mugi sami-sami saget nglampahi.
Manungsa gelem ora gelem kabeh mesthi mlebu lawang kang di sebut Pintu Kematian, wani urip kudu wani patine.
Kalebu rajakaya lan kekayon, kabeh apa wae ning darat opo ning segara ora bisa selak sangka kematian.Kabeh balik tumuju marang Gusti Kang Maha Kuasa.
Wong jawa gawe sanepo kang aran tumpeng, Tumpeng = Tumuju maring Pengeran.
Tumpeng kang wujude lancip munggah, nglambangake balik munggah tumuju kang Maha Mirah .
Tumpeng di wadahi tampah/ tebok anyaman pring kang bentuke bunder sanepone jagad dunya.
Dhuwure tampah ana macem macem isi antarane sayur kacang, kangkung, bayem, tahu tempe, gerih/gresek, ndog godog, lsp.
Kabeh kuwi nglambangake wong ing dunyo kuwi macem-macem modele, ono kang sugih miskin, pejabat rakyat, irung mancung pesek, duwur cendhek, ulama, biksu, pastor, rama, maneka warna agama lan kepercayaane.
Kabeh mesti ketekan sing jengene mati lan balik / di balik ake kang gawe jagad.
Sangkan paraning dumadi, menawi dipuntegesi saking basa, inggih menika Sangkan saking basa Jawi ingkang tegesipun saking. Paraning tegesipun arah tujuan lan Dumadi tegesipun kadadosan, tegesipun saged dipuntegesi dhateng pundi kemawon ingkang saged dipunpendhet dudutan bilih ngelmu menika ngrembag/ngemot asal usul kadadosan manungsa wiwit wiwitan dumugi ing papan ingkang pungkasan.
Kawruh Sangkan Paraning Dumadi menika kaperang dadi loro :
1. Sangkan Rogo paraning/arah tujuane raga. Sangkan paraning rogo/fisik, Sangkan paraning rogo yaiku pangerten saka hamba sing diparingake dening Allah ngenani proses wiwitane kadadeyan jasmane manungsa sing asale saka banyu spirma kang digawe saka hakekat panganan sing dipangan ibu lan bapak, sing banjur ketemu ing guwa garba, dadi gumpalan getih, dadi daging lan balung, pungkasane dadi bayi sing durung ngandhut nyawa, nanging sawise sawetara sasi raga pungkasane diwenehi roh, sawise kurang luwih 9 sasi pungkasane lair ing donya nganti akhir umure. badan sawise mati pungkasane dadi lemah lan banyu maneh nganti dina kiyamat.
2. Sangkan paraning jiwo/roh/arah, loro-lorone bakal dijlentrehake kanthi luwih cetha supaya luwih cetha. Sangkan paraning roh mujudake pangertosan abdi dalem bab asal-usul lan lelampahaning roh wiwit urip ing jaman kang langgeng, yaiku alam kang isine roh, sadurunge diunekake ing guwa garba nganti roh ditiupake ing raga kang isih ana ing guwa garbs, ing kono roh lan raga padha kumpul dadi siji sing diarani manungsa, wiwit saka iki roh lan raga tansah bebarengan nganti lair ing donya lan sawise donya wis umure, pungkasane roh lan awak dipisahake amarga pati sing njupuk dheweke munggah.
Roh nerusake lakune ing barzah/kuburan ngenteni dina kiyamat. Sawise dina kiyamat teka roh lan raga bakal digawe/dikumpulake maneh menyang dataran makhsar nganti ewonan taun, banjur diarak menyang kemizan/timbangan amal lan nampa buku cathetan amal nalika urip ing donya kanthi kabeh manungsa.
Sawisé fase iki, roh lan raga digawa menyang sirotolmustaqim tumuju ing panggonan kang pungkasan saka badan lan roh, yaiku swarga utawa naraka gumantung marang panggawéné nalika ana ing donya iki miturut firman Allah, tegesé golongan iku. dijupuk menyang swarga, sawetara kelompok mimpin menyang neraka. Swarga lan neraka iku panggonan lelampahan awak roh mandeg. Istimewa kanggo suwarga iku biso nyumurupi Gusti Allah, nyumurupi Gusti Allah iki minangka hakekate takdir manungsa kang pungkasan, amarga ndeleng Gusti Allah iku wujud raket antarane hamba lan Gustine, uga kenikmatan kang ora ana tandhingane. , waullahua'lam, Pangertosan lan pengalaman ing nginggil badhe dipunparingaken dhateng tiyang ingkang mujahadah/serius nglawan hawa nafsu kanthi tansah nindakaken dhawuhipun Allah lan nebihi laranganipun saengga kanthi otomatis Allah paring pengalaman menika kanthi cara Laduni utawi langsung kados sampun. ngalami kedadeyan kasebut.
