BELO MELU SETON
Budaya Jawa iku luhung banget, kebak makna lan pitutur ing batin. Setel sikap sing apik lan tansah introspeksi. Minangka manungsa minangka makhluk sosial sing ora bisa dipisahake saka pergaulan karo wong liya. Wujud keprigelan masyarakat marang lingkungan sosiale yaiku kanthi menehi pitutur. Kaya ing ekspresi bebas iki. Paribasan Jawa ing dhuwur tegese kaya belo (kuda kuda) nututi seton (setu-an). Makna etimologis paribasan belo melu seton mangkene, Seton, yaiku Setu bengi. Belo Melu Seton, yaiku grubyuk, ora ngerti apa sing dikarepake. Paribasan menika ngandharaken tiyang ingkang namung nuruti tiyang sanes tanpa mangertosi hakekatipun niyat saha ancasipun. Belo Melu Seton iku wong sing ora duwe prinsip pendhidhikan lan gabung nanging ora ngerti. Nglirwakake kanca, sedulur sing menehi pitutur supaya ora melu amarga ora ngerti, utawa didhawuhi tumindak apa wae, iku tumindak sing disengaja kanggo nglirwakake pangembangane dhewe. Nyerep akeh lan sinau saka kabeh sing perlu supaya ora mung melu. Saiki akeh sing omong-omongan, melu nyilem senajan ora bisa nglangi, melu-melu senajan ora ngerti/jelas. Iki uga minangka cikal bakal muncule manungsa kang gumedhe lan gumedhe, kepengin katon nengsemake lan nengsemake kanthi sikap-sikap sing ora nyata nggambarake isine dhewe-dhewe, pungkasane njeblug ing bodhone dhewe. Belo utawa foal meh ora bisa dipisahake karo ibune. Kaya bocah karo ibune. Dene seton nuduhake pakulinan kang dumadi saben dina Setu kang ing basa Jawa asring diarani Setu.
Makna umum yaiku wong sing mung melu, tanpa ngerti maksude sing bener lan ora melu acara. Bisa uga ateges mung melu supaya katon sregep lan sregep. Sanajan dheweke ora gelem melu acara kasebut. Ing kabudayan Jawa tegese sindiran tumrap wong kang mung melu-melu ora melu-melu kegiatan.
Belo iku pedhet cilik. Dene seton tegese setu utawa Setu, Setu utawa kegiyatan kang ditindakake ing dina Setu. Umume, tegese anak kuda sing melu latihan ibune sing rutin dianakake saben dina Setu. Anak lanang sing tansah nututi ibune menyang ngendi wae, sanajan ibune melu latihan prajurit ing dina Setu. Seton minangka program latihan nunggang jaran, sodoran (latihan tarung tombak), penjinakan jaran, lan sapanunggalane kang ana gegayutane karo donyane nunggang jaran kang biyasane ditindakake dening para ratu Jawa ing jaman biyen. Acara iki dianakake saben dina Setu kanthi dianakake (biasane) ing alun-alun. Adat menika ingkang dipuntindakaken dinten Setu utawi Setu ingkang lajeng dados istilah seton ingkang asalipun saking tembung setu + an. Ing acara kaya mengkono, kadhangkala utawa malah kerep kelakon yen pedhet utawa pedhet melu ibune amarga pedhet isih butuh susu ibune. Belo iki jelas ora melu acara seton. Belo teka ing acara seton tanpa mangerteni apa, kepriye, lan sebabe seton. Dadi wong sing mung melu-melu ora ngerti tujuane lan apa tegese kaya belo sing melu seton. Belo Melu Seton, kudu sopan ing tumindak lan tumindak marang mitra, contone ora campur tangan ing karya bojo / bojo sing dudu pakaryan kita. Supaya konflik ora kedadeyan ing mangsa ngarep, kanthi kesalahan. Wonten ing sesambetan antawisipun tiyang sepuh kaliyan lare (guru kaliyan murid), nalika sinau, lare saha siswa kedah tansah mapanaken dhiri, boten tumindak langkung pinter utawi melu-melu urusane tiyang sepuh saha guru ingkang saestu boten mangertosi. Ing hubungan kulawarga karo kulawarga liyane (masarakat), aja ngganggu masalah kulawarga liyane sing awake dhewe ora ngerti masalah utawa ora nyambung, amarga kita ora nuruti oyot masalah kasebut. Yen kita kerep campur, tegese kita sengaja ngganggu apa sing dibangun utawa nambah karusakan amarga bisa muncul gosip.
CERITA BELO MELU SETON
Ing jaman karajan Mataram, dina Setu dianakake latihan perang militer. Ing kraton kathah prajurit brigadi. Salah sijine yaiku hussar. Prajurit padha latihan jaran, nguwasani jaran ing paprangan. Contone mlayu, mlumpat, tarung nganggo pedhang lan nganggo tumbak. Latihan prajurit nggunakake jaran ing kraton ditindakake saben dina Setu. Istilah setu (setu-an) muncul utawa ing basa Indonesia, Setu, tegese saben dina Setu. Kadhangkala jaran sing digunakake duwe bocah cilik. Mesthine kudu digawa yen wong tuwa lagi latihan. Amarga pedhet utawa pedhet isih nyusoni ibune. Dadi nalika ibu lagi latihan, bocah cilik mlayu ngoyak ibune. Wong Jawa ngarani mung tok, utawa mung melu-melu tanpa mangerteni apa sing ditindakake. Belo iki dudu acara utama, dudu acara keraton, senajan mlaku-mlaku.