SEJATINE URIP KUWI MUNG SAWANG SINAWANG
Sawang
Sinawang tegese tembung sing asale saka basa Jawa Sawang sing yen ditafsirake
nganggo basa Indonesia tegese Waca / Ndeleng. Ing istilah sing gampang, tegese
ndeleng utawa ndeleng wong siji liyane.
Paribasan
kuno leluhur kita saka tanah Jawa, Urip iku mung sawang sinawang tegese, urip
mung kanggo ndeleng lan katon. Amarga kita ndeleng lan ngerti manawa uga katon,
mula ana perbandingan saka apa sing katon. Mula mula para leluhur ngelingake
liwat pepatah kuna iki sing diwartakake kanthi lisan / gethok tilar, diturunake
kanthi turun-tumurun. Amarga sumebar ing wicara tinular, pangiriman paribasan
kuna wis dipecah dadi siji-sijine sing ora abadi nganti saiki yaiku Urip iku
mung sawang sinawang.
Nyatane,
paribasan saka panutur asli maos, Urip iku mung sawang sinawang, mula aja mung
nyawang sing kesawang, tegese, urip iku mung kanggo ndeleng lan dideleng, mula
aja mung ndeleng apa sing sampeyan tingali. Dadi, aja gampang nyimpulake saka
apa sing katon.
Nanging
yen bisa ngerti tegese tembung sawang sinawang, ora cukup yen mung jarwane
kanthi tembung. amarga Sawang sinawang nduweni teges filosofis sing jero.
Sejatine, Sawang Sinawang dhewe nduweni teges filosofis sing jero ing panemune
masarakat Jawa.
Tembung
Sawang Sinawang tumrap masarakat Jawa raket banget kanggo ngundang masarakat
supaya duwe rasa syukur. Amarga kanthi rasa syukur kita ora bakal sambat.
Tembung
Sawang Sinawang mulang kita supaya tetep syukur lan aja mbandhingake urip kita
karo urip wong liya.
Kita
njupuk conto ing saben dinten. Contone, ing urip kita mesthi ndeleng kahanan
wong liya sing uripe luwih begja tinimbang kita banjur mbandhingake karo
kahanan sing kita lakoni.
Ing
filsafat Jawa, ekspresi (Sejatine urip kuwi mung sawang sinawang) nduweni teges
kurang luwih, yaiku (Intine urip mung prekara carane ndeleng utawa ndeleng
urip).
Tembung
kasebut gampang banget, nanging nduweni teges sing jero banget, yaiku filsafat
Jawa.
Masalah
ndeleng wong liya lan bisa dideleng wong liya asring banget kita alami lan uga
ngalami dhewe.
Kadhangkala
ing urip iki, bayangan kasunyatan iku pengin kita tampa, dene kasunyatan sing
kita lakoni kadang-kadang ora padha utawa malah ora nate dingerteni.
Ngerti
kenapa urip kita wiwit ora kepenak, amarga kita wiwit mbandhingake urip karo
wong liya, Mbandhingake apa sing diduweni, Ana meri dalane sing lurus lan
gampang, dene dalane muter lan nduwurke tumpukan.
Banjur
dheweke pengin supaya perjuangane gampang banget, dene perjuangane angel banget
mula kita asring ngrasakake ala.
Mbandhingake
minangka kegiatan sing ora ana enteke, amarga kita bakal sambat karo kahanan
sing ora dikarepake lan amarga kita lali karo sifat rasa syukur.
Dadi,
ana uga filsafat Jawa sing uga ngelingake yen wong urip kuwi ngirim ahli ahli
tegese wong kuwi bakal dituntut kanggo nompo wales opo kang. tegese wong bakal
entuk apa sing ditindakake sajrone uripe.
Apa
kita sadhar utawa ora, citrane urip manungsa asring beda karo kasunyatan, mula
akhire, mung yen kita bisa nguwasani seni ndeleng utawa ndeleng kasunyatan urip
pribadi lan wong liya, mula kita bisa dadi luwih sensitif marang kekurangan lan
kekuwatan kita lan ngerti kesulitan sing diadhepi wong liya.
Mula,
kita bakal ngucapke matur nuwun amarga ana sing cilik lan gampang. Muga-muga
kita kabeh mesthi ditunjuk dadi klompok wong sing trampil matur nuwun.
Urip
iku mung sawang sinawang, mung miwiti mung nyawang sing kesawang.
Yaiku,
urip mung kanggo ndeleng lan dideleng, mula aja mung ndeleng apa sing sampeyan
tingali. Aja gampang nyimpulake saka sing katon dening mripat. Nanging uga
deleng saka apa sing ora katon liwat mripat ati.
Ing
filsafat Jawa ana ekspresi yaiku Sejatine urip kuwi mung sawang sinawang sing
tegese kurang luwih yen intine urip iku mung prekara carane ndeleng / ndeleng
urip.
Sacara
sederhana, nanging nduweni makna sing jero, yaiku filsafat Jawa. Masalah
ndeleng wong liya lan katon wong liya pranyata asring banget kita alami,
sanajan kita dhewe uga ngrasakake. Kadhangkala, ing urip iki, gambaran
kasunyatan iku bisa / pengin ditampa dening pikiran kita, dene kasunyatan sing
dipikolehi kadang beda banget utawa ora nate dingerteni. Mbandhingake apa sing
diduweni, kita ora. Ana meri dalane sing lurus, dene dalane kebak liku-liku.
Kita pengin supaya perjuangane gampang banget, nanging perjuangane angel banget
mula kita asring ora kepenak. Mbandhingake minangka kegiyatan sing ora ana
enteke. Pramila kita kelalen babagan sifat syukur.
Kaya
Aisyah ra, sing nate nglegeni kesenengane bojone, Rasulullah SAW.
Nguripake
urip kanthi tujuwane ngupayakake ridha Allah lan kekarepan pandhangan saka
sasama makhluk. Amarga apa wae sing ditindakake bakal nyebabake nasibe awake
dhewe lan wong liya. Ala utawa ala, tumindak ala utawa Tumindak sing apik sing
kita lakoni bakal oleh pambiji, saka saka Allah SWT uga saka sapadha-padha
manungsa.
Dadi,
ana budaya Jawa sing uga ngelingake kita yen “wong urip kuwi kalebu ahli
wohing, tegese wong kuwi bakal nuduhake apa sing ditindakake kang kang, tegese
masarakat bakal oleh pituwase apa sing wis ditindakake sajrone urip. Sadar utawa
ora, gambaran panguripane wong asring beda karo kasunyatan. Pungkasane,
pungkasane, yen kita bisa nguwasani seni ndeleng kasunyatan urip pribadi lan
wong liya, mula kita bakal luwih sensitif marang kekurangan, kekuwatan lan
ngerti kesulitan sing diadhepi wong liya. Kita bakal ngucapke matur nuwun
amarga ana sing gampang banget. Muga-muga kita kabeh mesthi ditunjuk dadi
klompok wong sing seneng ngucapke matur nuwun. Satemene, yen sampeyan ngucapke
matur nuwun, Kita mesthi bakal nambah (mupangat) lan yen sampeyan nolak
(nikmatku), mula siksaKu bakal nglarani banget. (TQS. Ibrahim: 7).
SLAMETAN
WUJUD SYUKUR
Selamatan
minangka tradhisi ritual sing isih dilestarekake dening umume wong Jawa.Salah
sawijining upacara adat Jawa ditindakake minangka wujud rasa syukur amarga
oleh-oleh lan hadiah sing diparingi Gusti. Istilah slamet dhewe asale saka basa
Arab, yaiku Salamah sing tegese aman utawa seneng.
Ing
prakteke, ucapan selamat utawa matur nuwun ditindakake kanthi ngundang sawetara
sanak utawa tangga teparo. Adate, acara syukuran diwiwiti kanthi donga
bebarengan, kanthi lungguh sikil ing ndhuwur tikar, ngubengi sega tumpeng
kanthi lawuh banjur terus nikmati nasi tumpeng bareng-bareng.
Selametan
minangka tradhisi ritual sing ditindakake masarakat Jawa. Slametan uga
ditindakake dening masarakat Sunda lan Madura. Selametan minangka salah
sawijining bentuk acara syukuran kanthi ngundang sawetara sanak utawa tangga
teparo. Adate acara syukuran diwiwiti kanthi pandonga bebarengan, kanthi
lungguh ing sikil, mateng karo tumpeng nasi.
Praktek
upacara Selamatan kaya sing diandharake dening Hildred Geertz umume dianut
dening umat Islam Abangan, dene tumrap wong Islam Putihan (santri) praktek
kaslametan ora bisa ditampa kabeh, kajaba kanthi ngilangi unsur syirik sing
jelas kayata sebutan dewa lan roh. -sukma. Mula, kanggo para santri, kaslametan
minangka upacara donga bebarengan karo pimpinan utawa modin sing banjur diterusake
kanthi dhaharan sithik kanthi tujuwan supaya bisa slamet lan direksa saka Allah
SWT.
Slametan
ditindakake kanggo mengeti meh kabeh acara, kalebu kelairan, tiwas, bebrayan,
omah pindah, lan liya-liyane. Geertz dikategorikake dadi papat jinis utama:
1. Gegayutan
karo urip: lair, sunat, bebrayan, lan pati.
2. Sing
ana gandhengane karo acara pahargyan Islam.
3. Ngresiki
desa (reresik desa), gegandhengan karo integrasi sosial desa.
4. Kadadeyan
sing ora biasa kayata budhal menyang plancongan sing dawa, pindah omah, ganti
jeneng, nambani penyakit, marasake saka pengaruh sihir, lan liya-liyane.
SYUKUR
Syukur
minangka wujud rasa syukur kanggo kabeh hadiah lan nikmat sing dipikolehi
manungsa nalika urip ing jagad. Ing agama Islam, rasa syukur bisa ditindakake
kanthi tumindak, kanthi lisan, kalebu mung ing ati.
Rasa
syukur amarga berkah saka Allah minangka salah sawijining pratandha iman marang
Allah SWT.
Intine,
saben Muslim kudu ngucapke matur nuwun lan percaya marang peparinge Allah kaya
Nabi Muhammad.
Kautaman
rasa syukur diterangake dening Allah SWT ing QS Ibrahim ayat 7:
Lan
(elinga uga), nalika Pangeranmu wara-wara; Satemene, yen sampeyan ngucapke
matur nuwun, Kita mesthi bakal nambah (sih) marang sampeyan, lan yen sampeyan
nolak (nikmatku), mula siksaKu bakal banget nglarani.
Sedoyo Ndedonga, Eling marang Allah swt.
Salah
sawijining cara kanggo bersyukur yaiku tansah eling lan eling marang Allah SWT.
Coba
ati-ati kanthi nindakake kapan lan ing endi wae sampeyan.
Nyatane,
nalika manungsa ngucapake Alhamdulillah, tegese padha muji syukur marang Allah
SWT.
Saka
Jabir Ra manawa Rasulullah SAW ngendika:
Allah
SWT ora menehi sih kanggo abdi banjur dheweke ngucapke Alhamdulillah, kajaba
yen Allah SWT ngadili manawa dheweke wis ngucapke matur nuwun kanthi sih
kasebut. Yen dheweke ngucapake Alhamdulillah kaping pindho, Allah bakal menehi
ganjaran anyar. Nalika ngucapake Alhamdulillah kaping telu, Allah bakal ngapura
kaluputane. (HR. Hakim lan Baihaqi)
Tanpa
iman lan taqwa manungsa, sampeyan ora bakal bisa urip kanthi ridha lan pituduh
saka Allah SWT.
Kanggo
mekaten, iman lan taqwa bisa nylametake sampeyan lan dadi cara kanggo matur
nuwun marang Allah.
Miwiti dadi wong sing mursid kanthi nindakake kabeh dhawuhe Allah lan tetep adoh saka larangane.
Prakawis
pandonga uga diwenehake ing ayat ing ngisor iki:
Waca apa sing wis diwartakake, yaiku Kitab (Quran) lan pandonga. Sejatine, pandonga nyegah saka (tumindak) ala lan ala. Lan sejatine dzikir marang Allah (shalat) luwih gedhe (kautamane tinimbang ibadah liyane). Lan Allah pirsa apa sing sampeyan lakoni. (Surat al-Ankabut: 45)
Ndedonga
Puji marang GUSTI.
Syukur
uga kudu diwaca kanthi tembung-tembung sing apik lan muji syukur marang Allah.
Sampeyan
bisa maca tasbih, takbir lan tahmid kaya sing diwulangake dening Nabi Muhammad
SAW.
Wacan
iki ora bisa dipisahake saka rasa syukur.
Rasulullah
SAW ngendika:
Rong
ukara sing entheng ing ilat, abot ing sisik, lan disenengi (dening) Allah sing
Maha Welas, yaiku ukara "Subhanallah Wa Bihamdihi
Subhanallahil'Adzim". (Riwayat Bukhari lan Muslim).
Yen Allah SWT menehi rezeki sing akeh, mula siji cara kanggo ngucapke matur nuwun yaiku nuduhake karo wong liya.
Menehi
amal iku tumindak luhur lan kalebu ing salah sawijining sunnah sing disaranake
banget kanggo umat Islam.
Elinga,
ing sawetara aset sing sampeyan duwe, ana hak wong liya. Mula, aja sungkan
nuduhake berkah iki marang wong liya.
Allah
Subhanahu wa Ta'ala ngendika:
Lan
babagan sih-rahmat Pangeranmu, kowe kudune mratelakake (kanthi rasa syukur).
"(Surah Adh-Dhuha: 11)
JAUH
SAKING KABEH JENIS-JENIS PENYAKIT ATI.
Ing
agama Islam, jantung minangka salah sawijining faktor kanggo nemtokake
karaktere wong. Sing apik utawa ala saka wong iku asale saka njero ati.
Salah
sawijining cara kanggo muji syukur marang Allah yaiku nyingkiri kabeh jinis
penyakit jantung kayata rasa iri utawa meri.
Amarga,
penyakit jantung bisa nggawe wong dadi kufur lan nyebabake kerusakan iman.
Babagan
penyakit ati iki, kasebut ing firman Allah SWT :
Lan
tumrap wong-wong sing ing jantung ana penyakit, mula kanthi layang iki, rasa
ora precaya saya mundhak, saliyane kapercayan (sing wis ana) lan dheweke mati
ing kahanan sing ora percaya. (Surah At-Taubah: 125).
Kita
diprentah dening Allah supaya matur nuwun kaya sing kasebut ing ayat ing ngisor
iki.
Allah
Ta'ala ngendika,
وَلَقَدْ
آَتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَمَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمَا
يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ
Lan
satemene Ingsun wenehake kawicaksanan marang Lukman, yaiku: Syukur marang
Allah. Lan sapa sing ngucapke matur nuwun (marang Allah), mula dheweke mesthi
ngucapke matur nuwun kanggo awake dhewe; Lan sapa sing ora syukur, mula
sejatine Allah iku Maha Kuwasa, pinuji. ” (Surat Luqman: 12).
Ing
Mawsu'ah Nadhrah An-Na'im (6: 2393) disebutake tegese rasa syukur ing basa
(lughatan). Rasa syukur kalebu huruf syin kaaf raa 'sing nuduhake pujian marang
wong amarga kabecikan sing ditindakake.
Imam
Ash-Syaukani rahimahullah ngendika, "Kanggo ngucapke matur nuwun marang
Allah yaiku muji panjaluk marang panjaluk kanggo sih sing diwenehake kanthi
manut marang Panjenengane (Fath Al-Qadir, 4: 312).
Ibnu
Taimiyah, muga-muga Allah welas asih marang dheweke, ujar,
الشُّكْرُ
يَكُوْنُ بِالقَلْبِ وَاللِّسَانُ وَالجَوَارِحُ وَالحَمْدُ لاَ يَكُوْنُ إِلاَّ بِاللِّسَانِ
Syukur
kudu urip kanthi ati, tutuk, lan perangan awak. Dene al-hamdu mung ing cangkem.
" (Majmu'ah Al-Fatawa, 11: 135)
Intine
rasa syukur miturut Ibnul Qayyim ing Tariq Al-Hijratain (hlm. 508) yaiku,
الثَّنَاءُ
عَلَى النِّعَمِ وَمَحَبَّتُهُ وَالعَمَلُ بِطَاعَتِهِ
Puji
kanggo sih lan tresnani, lan gunakake sih kanggo manut.
Al-Munawi
rahimahullah ngendika, "Syukur duwe rong tahap. Kaping pisanan yaiku rasa
syukur kanthi lisan, yaiku muji wong sing menehi sih. Nalika sing pungkasan
yaiku ngucapke matur nuwun karo kabeh anggota awak, yaiku males apa sing cocog.
Wong sing ngucapke matur nuwun banget (ash-syakuur) yaiku wong-wong sing setya
ngupayakake nggayuh rasa syukur kanthi ati, cangkem, lan anggota awak kanthi
cara percaya lan ngakoni. (Mawsu'ah Nadhrah An-Na'im, 6: 2393)
Ing
Madarij As-Salikin (1: 337), Ibnu al-Qayyim rahimahullah ngendika,
أَنَّ
المَعَاصِي كُلَّهَا مِنْ نَوْعِ الكُفْرِ الأَصْغَرِ فَإِنَّهَا ضِدُّ الشُّكْرِ الَّذِي
هُوَ العَمَلُ بِالطَّاعَةِ
Kabeh
maksiat kalebu ing Kufr Ashghar. Dosa iki minangka suwalike rasa syukur. Amarga
wujud rasa syukur yaiku nindakake tumindak manut. ”
Ibnul
Qayyim ing 'Uddah Ash-Shabirin wa Dzakhirah Ash-Syakirin (hal 187), ana telung
pilar rasa syukur:
1.
Ngakoni
nikmat iku asale saka Gusti Allah.
2.
Puji
syukur marang Allah amarga entuk sih.
3.
Nyuwun
tulung supaya entuk kekarepan Allah kanthi mupangate nikmat manut. Kesimpulane,
rasa syukur marang Allah muji marang Gusti Allah marang sih-rahmat kanthi
ngakoni ing ati, muji nganggo lathi, lan nggunakake sih kanggo nyembah lan ora
dosa.