SESAJI RAJA SUYA PRABU HARI CANDRA MANUNGGAL MARANG KAWULA
(Serat Sekar Jinarwi dening Sri Harto Jati)
Suka parisuka wonten datulaya negari Ayodya, kaul anggenipun prabu Haricandra luar saking sikune Betara Baruna kang arsa bekakak raden Robita. Para ratu sewu negara karawuhaken kinurmatan kinanti kembul bujana handrawina. Kedadak rawuhipun Sang Raja Resi Wiswamitra kagawa saking ageng perbawane jalari kandeg hanggenipun suka parisuka. Gupuh Sang Haricandra tumuli mapakaken Sang Raja Resi tumuli dipun acarani makaten pangandikanipun:
Wiswamitra : " Kulup Haricandra, aja keladuk anggonira suka parisuka amemangun sukane manah, tak elingke sing ngulurke tangane nalika sira kasusahan iku luwih mulya tinimbang ratu sewu negara sing paring pangalembana marang jeneng sira.
Kulup dadi manungsa aja amung seneng yen oleh, susah yen kelangan. Wus kaweca dening garising urip manawa pengin oleh katresnan tansah anresnanana, manawa penging oleh bandha donya tansah paringa dedana, lamun penging wilujeng paringa kawilujengan.
Pepindane mangkene , putramu Si Rohita oleh pitulungan awujud bandha donya uga ditohi nyawa dening Sena sepa sing uripe ngleset ana pinggir kali, ora kudu sira males kabecikan marang sena sepa, iku dudu sing dikarepe nulata lekase trapna marang sakpada-pada.. Cara bodhone sira tansah bapa bantu upama kulup ora gelem kelangan kanthi cara bantu marang sapadha-padha eling2en kulup sakora-orane kulup bakal kelangan cara lara, kemalingan utawa rugi anggon kita tandhang gawe. .
Haricandra : " Matursembah nuwun piwucalipun dumateng kula, Panemban mangga suwawi kula dherekaken kembul bujana."
Wiswamitra : " Dudu kuwi sing takarepake, wis lumrah manungsa manawa mukti adate banjur lali. Eling2en anggonira jugarake tapaku, aja lali marang ucapmu kang wus kawetu mangkene unine , Duh bapa manawi paduka kersa jugar anggen paduka semedi tuwin purun angreksa Rohita sedaya panyuwun paduka kula udaneni.
Bisa sira gawe swarga?, duksemana bapakmu Setyabrata ya Trisangku kena sikune Resi Wasista dadi manungsa candala kepingin lumebu swarga kanthi badan wadag, para dewa ora ngidini , pun Bapa kang kuwawa gawe swarga ngimbangi Indraloka aran Swarga Trisangku.
Panyuwune bapa mung siji tetepana janjimu, Negara takjaluk sira metu saka kadhaton tanpa bandha kanthinen anak bojomu aja kesuwen mundhak nyenyepeti netra."
Medal saking kadhaton prabu Haricandra sakgarwa putra, angraosaken dados kawula kleyan kabur kanginan tanpa dangka tanpa kayangan luwih awrat malih kedah bayar pajeg dhateng nagari., ngrumaosi dhateng kalepatanipun boten tepaselira mring kawulane sing kesrakat uripe ora mangan isuk nganti sore , kok ya kolu kembul bujana suka parisuka. Hari candra boten kiyat bayar pajeg kapeksa anak bojone buruk ana ing asramane pandhita. Dene Haricandra dadi tukang ngaben (bakar mayit).
Nganti sepuluh tahun wus kaliwat, anake Haricandra kecakot ula dadi lan patine. Dewi Tarmati gawa mayite Rohita marang papan pangabenan, dening tukang ngaben jaluk bayaran kang wajib dilunasi amarga wus dadi aturane Brahmana. Dewi Tarmati ora ana kanggo bayar amung sesotya Druwendra diparingake kaget Prabu Haricandra dadi kemutan sejatine punika dewi Tarmati tumuli angrangkul ingkang garwa. Selajengipun badhe ngupacarani ngaben ingkang putra nanging cinandhet dening cantrik Sanyata makaten aturipun.:
Cantrik : " Hai Tukang ngaben aja dibacutke bakar jisime bocah iku sabab masih urip, amarga upas racune ula dumung uwis taktawarake, mara gage sawangen bocah iku urip. (kena sabdane cantrik kang sejatine Raja resi Wiswamitra dadekake Rohita urip).
Tukang Ngaben rungokna dedongenganku, negara Ayodya saiki dicekel dening Resi Wiswamitra eling2 pandita gaweane tapa mangane empune kunir mrosot drajate brahmana wani cawe2 dadi nalendra, Benten ingkang minulya prabu Haricandra atine momot kaya pertala".
Haricandra : " Nuwun inggih siwa cantrik, nadyan kados punapa Raja Resi Wiswamitra punika satunggale nalendra ingkang jiwa pandhita benten kaliyan prabu Haricantra atine momot kaya pratala ingkang mengku werdi kang ukara anyembadani bae tumrap panggawe wong kang kabandha dening manas asor , wus mesthi kadunungan ambalubut kang ora weruh ing ala lan becik bener lan luput, lan mesthi ora duwe wirang lan isin, sanadyan kataman pangaru biru lan siku , atine iya ora pisan nduwa tuwin nedya mareni marang trajanging panggawe kang pada kena panacad mau, mula atine iya amung mentala bae, kaya bumi anggone nampani nampani sabarang susuker kang tumiba ing awake."
Cantrik :" Lho kang mekaten nggih, Sang prabu Haricandra punika menawi ngandika prasaja boten nate cidra."
Haricandra : " Punika pasemon alus dumateng tiyang ingkang boten purun tobat, kang perlune mareni penggawe lan kekarepan apa bae kang ngenggoni ing piala lan kzluputan lan sapapadhane."
Cantrik : " Hemmmm, sakngertiku sang Prabu Haricandra iku netepi sakwawarahing kawruh kaluhuraning nalendra tuwin agami, punapa dene wewarahing kangge para ingkang bangun tapa, mila priksa dhateng wewarahe kautaman wekasan saged mahanani banda bandu kalis sawarnaning panandhang watak angkara."
Haricandra : " Dhuh wa Cantrik, punika pasemon ingkang memet tuwin lembut. kaluburane nalendra ing atase prabu Haricandra yziku wong kzng tansah nguja karep marang saliring kamukten, ngalantur marang perkara karesmian(sahwat), zpadene tansah amupugi saliring papasren, utawa kamulyan kang awujud kabungahan liya2ne kang padha tinampik dening para suci(suwunging cipta),
Dene mungguh kang kasebut wewarah kang kanggo wong ambangun tapa iku ngarani Prabu Haricandra ora tau tapa iya kang ora duwe panyegah marang napsune.
Dene weruh marang kautaman, perkara kautaman ora cukup diweruhi bae, nanging kudu dilakoni lan ditindakake., mula kabeh mau kudu nganggo sarana pangorbanan bandha bahu yaiku korban duwit utawa panggawe.
Balik marang wong kang ngungkurake kabeh mau wus mesthi ora nganggo korban apa2 , kajaba korban kasusilan saka karepe sing blaka.
Mungguh kang kasebut kalis saking sawarnining panandhang tuwin watak angkara, iku karepe wong kang tansah nindakake kabungahan sanadyan wus tekan pameleh, pira2 kang padha meruhake marang pialane (resiko) panggawe mau, kang saktemene unduh2ane kurang prayoga nanging panggawe mau tansahlinanturake bae, Sabab ora ngerti lan ora rumangsa yen penggawe mau metu saka karep sing angkara , dadi angkara murka mau ora bisa dielingi sabab ora bisa bedake rasa ."
Dados tumraping prabu Haricandra punika sesaji rajasuya boten sisah nelukake ratu sewu negara nanging namung nelukaken napsunipun piyambak kaginakaken empan pwpan tuwin kahanan, upami nedhengipun peperang napsu amarahipun dipun papanaken ngajeng, upami nedenging samadi napsu petak kalenggahaken ing ngajeng."
Cantrik : " ooo, makaten nggih...saupami paduka nalendra sesaji raja suya punika boten sisah dibandani bebanten utawi pepati nelukaken ratu2, tuwin boten ngormati senopati agung ingkang damel kasembadan, oooo....makaten karep ingkang kadose utama jebul ana kamurkan kang ora karasa."
Haricandra : " Anulada lekase Prabu Kausika inggih Raja Resi Wiswamitra raja pinandhita dhahare amung empuning kunir boten saged sare menawi kawulane dhereng angler turune, boten saged dhahar menawi kawulane dereng tuwuh padarane, Sesaji Raja suya punika langkung wicaksana menawi raja kembul bujana sakmeja kaliyan kawula. Bebasan kawula nunggal ing gusti, gusti tunggal ing kawula , Kawula kembul bujana kempal raja ing kadaton, raja kedah purun kembul bujana tunggal kawulane nadyan sing uripe sudra papa mancukiling bale longan, sayekti saged mangertosi rekasane tinitah kawula miskin kasihan."
Cantrik : " Ratu kang duwe patrap minulyake kawulane, iku pantese kudu mlebu swarga loka.!"
Haricandra : " Upami ratune kul inggih boten purun mlebet swarga, bebasane luhur ancik2 kasangsarane kawula, gawe mulya amung kanggo pancatan munggah swarga., kedahipun kawulane saknegara mlebet swarga dene ratune emboh ing tembe wingkinge boten ngarani surga naraka."
Sanalika Cantrik rucat anggenipun memba warga badar Raja Resi Wiswamitra kadherekaken batara Wisnu rucat saking anggenipun dacos sawer nyawel Rohita, paring sabda arum:
Wisnu: " Kulup Haricandra kita lulus anggen kita cinoba dening dewa, wiwit dina samengka sira Sri Nugraha dening Raja Resi Wiswamitra jumeneng nalendra sesilih Sri Maha Raja Hari Candra., cukup samene kulup ulun makayangan."