MBUANG TIWAS
Mbuwang Tilas (Ngaku lugu, ora nggatekake tumindake).
Kita kerep ndeleng utawa ngalami dhewe, yen ana wong sing bener-bener ngerti yen dheweke nindakake salah nanging dheweke ora nggatekake utawa pura-pura ora salah. Bisa uga dianggep mayoritas kaya ngono, mula ora masalah yen salah. Yen ing negara iki isih ana budaya isin, dudu budaya isin, mesthi saben piyantun ora bakal nindakake apa-apa sing dicela lan nyamar dadi lugu. Nanging, kanthi nyegah tumindak salah, lan wani ngakoni lan mungkasi kesalahan, negara kita bakal cepet munggah menyang Nusantara Emas. Apa kita, utamane para pemangku kepentingan ing negara iki, pusat lan daerah, sing digaji rakyat, lali marang kuwajiban lan kuwajiban lan panguwasa, duwe budaya isin nalika tumindak salah/dosa nindakake tumindak nistha, korupsi, gaya urip boros, kemaruk lan hedonisme. Ing urip bebrayan, Mbuwang Tilas, saben pasangan luwih peka kanggo mangerteni yen kesalahane yen ditindakake bakal nuwuhake bebaya, luwih-luwih yen wis luput ora ngakoni yen ana sing luput amarga mentingake gengsi utawa rumangsa unggul. Kulawarga dibangun kanthi prasetya kanggo urip kanthi jujur marang welas asih, ora dibangun kanthi wuta ing bab sing bener. Wonten ing sesrawungan tiyang sepuh kaliyan lare (guru kaliyan siswa), asring kita manggihaken lare-lare saha siswa asring dolanan kucing lan tikus menawi boten nindakaken ingkang dipundhawuhi, lare-lare saha siswa sami mangertosi bilih piyambakipun salah, ananging amargi wedi dados. diukum, luwih becik ora ngakoni. Kosok baline, sesrawungan antarane wong tuwa utawa guru karo bocah utawa murid kerep diganjar lan dihukum, dampake yen mengko tumindake ora saka kesadaran, nanging amarga kepentingane dhewe lan wedi. Cara menehi kesadaran kanggo bocah lan siswa luwih penting. - Ing hubungan kulawarga karo kulawarga liyane (ing masyarakat), wani thothok-thothok lawang ing jejere omah (tanggane) yen wis tumindak salah, teka lan ngakoni. Yen saben kluwarga ngrumangsani sejatine kudu jujur lan terbuka marang sapadha-padha lan saling ngapura utawa ngapura, mula ora mokal yen peradaban bangsa iki bisa tekan titik balik sing positif tanpa nglalekake antarane rezim. Jagad wis dadi endah, tentrem, mulya, makmur tumuju jaman Nusantara Emas.
Terjemahan dalam bahasa Indonesia bebas :
Mbuwang Tilas
(Pura-pura tidak bersalah, mengabaikan perbuatan salahnya).
Kita sering melihat atau mengalami sendiri, kalau ada seseorang yang sebenarnya tahu dia telah berbuat salah tapi dia mengabaikan atau berpura-pura itu bukan suatu kesalahan. Mungkin dianggap bahwa mayoritas demikian, maka salah pun tidak masalah. Andai di negeri ini masih ada budaya malu, bukan budaya malu-maluin, maka tentulah masing-masing pribadi tidak akan berbuat hal tercela dan berpura-pura tidak salah. Namun akan mencegah perbuatan salah, dan akan berani mengakui dan menghentikan kesalahan, maka negeri kita akan cepat bangkit menuju Nusantara Emas.
Sudahkah kita terutama pemangku negara ini baik pusat hingga daerah yang dibayar uang rakyat lupa akan tugas dan tanggungjawabnya serta wewenangnya, punya budaya malu kalau berbuat salah/dosa hingga melakukan perbuatan tercela, korupsi, foya-foya, serakah dan hedonisme.
Dalam kehidupan berumah tangga, Mbuwang Tilas, setiap pasangan lebihlah sensitif untuk menyadari bahwa kesalahan yang kalau dibuat akan berakibat bahaya, apalagi sudah buat salah tidak mengakui salah karena alasan gengsi egois ataupun merasa lebih unggul. Keluarga dibangun berdasarkan komitmen hidup dalam kejujuran terhadap welas asih, bukan dibangun dengan kebutaan akan hal yang benar.
Dalam hubungan orang tua dan anak (Guru dan Murid), sering kita temukan anak-anak dan murid sering main kucing-kucingan kalau tidak mengerjakan hal yang disuruh, anak dan murid tahu mereka salah, tapi karena takut dihukum maka lebih baik tidak mengakui. Sebaliknya hubungan orang tua atau guru dengan anak atau murid sering adalah dengan hadiah dan hukuman, dampaknya nanti berbuat sesuatu bukan karena kesadaran, tapi karena pamrih dan takut. Bagaimana memberikan kesadaran bagi anak dan murid jauh lebih penting.
Dalam hubungan keluarga dengan keluarga lain (bermasyarakat), berani mengetuk pintu sebelah rumah anda (tetangga) jika memang berbuat salah, datang dan akui itu. Jika setiap rumah menyadari betapa pentingnya saling terbuka jujur dan saling memaafkan atau mengampuni, maka peradaban bangsa ini bukan mustahil akan mencapai titik balik positif tanpa ada saling menghujat antar rezim. Dunia menjadi begitu Indah, damai, martabat, sejahtera menuju era Nusantara Emas.