AJA ANGGUNG KAWURON (AJA SENENG MENDEM)
Ngaji saka Serat Wulangreh : 141, pupuh Wirangrong, anggitanipun Pakubuwana IV.
Kalamun wong wuru ugi,
Ilang prayitnaning batos,
Nora ajeg bareng pikiripun,
Elinge neng ati,
Pan baliyar baliyur,
Endi ta becikira.
Jarwan mardika
Nalika lagi mendem
Ilang kaprayitnane batin
Pikirane dadi ora ajeg
Elinge neng ati ora cetha
Lakune sempoyongan
Ana ngendi apike (wong mendem)
Mula ing budaya Jawa pepindhan, candrane wong mendem iku kaya etungane wong ngombe kanthi takeran gelas (sloki).
1. Ngombe segelas (EKA PADMASARI).
Padmasari tegese, sarine kembang, wangi arum endah.
2. Ngombe rong gelas (DWI MARTANI).
Tegese martani, adhem ayem (sejuk), sopan santun marang sapa wae.
3. Ngombe telung gelas (TRI KAWULA BUSANA).
Tegese, rumangsa nyandhang penganggo paling apik, mula percaya diri wae.
4. Ngombe patang gelas (CATUR WANARA RUKEM).
Tegese, kaya kethek (monyet) rebutan woh wohan.
Rukem = bangsane talok / kersen.
5. Ngombe limang gelas (PANCA SURA PANGGAH).
Tegese Sura panggah, sarwa wani, wani marang sapa wae sing ana ing ngarepe.
6. Ngombe nem gelas (SAD GUNA WEWEKA).
Tegese guna weweka, omongane wiwit ngalor ngidul, cubriya (curiga) marang sapa wae.
Klebu kancane mendem.
7. Ngombe pitung gelas (SAPTA KUKILA WARSA).
Tegese kukila warsa , kaya manuk kudanan, njedhindhil, teles kebes kelangan pangangen angen.
8. Ngombe wolung gelas (ASTHA KECARA CARA).
Kecara cara tegese, wis ora cetha apa sing diomong.
9. Ngombe sangang gelas (NAWA WAGRA LUPA).
Wagra lupa tegese macan lali, iki neng ngendi, klamben apa ora, karo sapa, blas ora kelingan apa apa.
10. Ngombe sepuluh gelas (DASA YAKSA WANGKE).
Tegese wis kaya Bathang buta.
Diguwang, ana kebon, kuburan, ora bakal ngerti.
Iku candrane wong wuru (mendem arak), iku mung sakkelinganku, jalaran aku pancen ora duwe cathetan mligi (khusus), mula yen ana cecer cewete, sumangga dipunparingi panyaruwe.
MENDEM
Nyogrok irung sumebare ganda
Blawur panyawange dwi netra
Amicara bab sing ngayawara
Kawetu ing lisan tan tumata
Mlaku gloyoran prasasat ora duwe daya
Amung sedya endha saka prakara
Kalamangsa bengok-bengok sora
Ngganggu katentremane tangga
Dielikake wis ora kena
Disaruwe malah tansaya ndadra
Pametune karya tanpa guna
Luput saka kudangane wong tuwa
Kamangka wis akeh tuladha
Yen asring mendem bisa mapag pralaya.
MENDEM
Nginuman wuru arak utawa dem-deman ngumbar suwara, wuru arak acenne ino, tabu uga wewaler, ning wuru arak iso gawe kalawan kabeh dadhi geguyon ono ing loro hingga patimu.
Mendhem = (ngubur)
Mendem = wuru (mabuk)
Bisa diibaratke wong mendem iku pada Karo ngubur awak dewe (nganiaya awake dewe).
Wong mendem mesti mumet.
Wong mendem arahe koplak.
