SERAT SUKMA WIWARA
Serat sukma wiwara menika ngandharaken kados pundi
anggenipun nindakaken pitedah ngelmu kasampurnan, ugi milih dhaharan ingkang
sarinipun saged nuwuhaken budi lan nepsu. Sabda Allah dijupuk saka Al Qur'an,
serat ajaran para nabi lan para mursid. Semono uga perasaan sing ana nalika
semedi = (Serat sukma wiwara ini
menguraikan bagaimana cara-cara menjalankan petunjuk ilmu kesempurnaan, serta
pemilihan makanan yang sarinya bisa menumbuhkan sifat luamah dan amarah. Firman
Allah yang diambil dari Kuran, serat ajaran para nabi dan wali. Serta perasaan
yang ada waktu bersemadi).
Serat Sukma Wiwara, Amarsitakaken sarta pratikel
ingkang anjalarri gampil anggénnipun anglampahi pitedahing ngélmikasampurnan
sarta pamilihing tetedhan ingkang sarinipun andamel pepering luamah tuwin
amarah. Pipiridan saking pangandikaning Gusti ingkang kamot dalem Kuran sarta
piwulangnging para nabi tuwin wali, tuwin serat-serat téyosopi, punapa déné
anyariyossaken patrap sarta roas ingkang karaos ing dalem semédi.
Kaanggit
déning : Radén Harja Saputra Pésiyunan Assitén Koléktur Apyan Rêsi Ing
Wannagiri, Kawedallaken sarta kasadé déning THAN GUN SWI Ing Kediri 1928
Isinipun Serat Suksma Wiwara :
BAB I
1.
Adegging manungsa.
2.
Watakking badan-badan ingkang
dados adegging manungsa.
3.
Tetedhan tuwin pratikel
ingkang anjalarri alus watak watakkipun badanning manusa.
BAB II
1.
Kawontennan ingkang anukullaken
kekencengnganning karsa.
2.
Anyumerêppi sapinten
bablassipun tebaning badan badanning manusa.
3.
Bab sawangngan gaib.
4.
Lapal makna, murad
maksudding dalil-dalil Kuran.
BAB III
1.
Pangandikanipun rasul bing
su, nerangngaken ingkang dados kreteg ing antawissing badan jasmani tuwin kéwani.
2.
Bab Gusti Allah anggénning
anitahaken manungsa, badhé dados wakil amranata isining bawana.
3.
Bab solah tuwin pikajengannipun
salat gangsal wektu.
4.
Bab ngupaya kadunyan dados
sarananing ngabekti.
BAB IV
1.
Bab dhawuh piwulangngipun
Sang Buddha tumrap kabudan.
2.
Bab piwulangngipun Sang
Jagad Guru dhateng Sang Kresna Murthi.
BAB V
1.
Bab piwulang ingkang
anjalarri sudaning angel anglampahi salat Jumuah, salat Kaji, salat Wusta,
tuwin salat Ismungalim.
2.
Bab rékadayanipun angresikki
ébahing manah ingkang léréggipun dhateng kahardan.
3.
Bab ajining pakarti
kalahirran tuwin kabatossan wontennipun ing satunggal tunggalling alam.
4.
Bab patrap tuwin raos ing
dalem semédi.
BUBUKA
Sadangunipun kula wonten ing Wanagiri, saben dinten
ingkang katemtokaken menawi boten kepambeng punapa-punapa, ajeg sami saraséhan
bab kawruh kasuksman sagadug-gaduggipun kaliyan para sadhérék lidding
pakempallan téyosopi, wonten ing lose téyosopi Wanagiri, ing antawissing para
sadhérék wau, anuju satunggal dinten wonten ingkang sami amedharraken raossing
manahipun inggih punika sasampunning sagadug-gaduggipun mangertos dhateng
séléhing kawruh, teka angel anggénning anglampahi.
Wiwit kala samanten sarta salajengngipun bab ingkang
makaten wau tansah dados pamanahan, awit kajawi kapora yektos sagaduggipun
gampil dipun ucappaken nanging angel dipun lampahi, ingkang mesthi para sadhérék
dalasan kula saking sakedhik sami ambetahaken lampah. Sadumugi-muginipun para
sadhérék wau, ugi sami urun pamanggih, piwulang ingkang anjalarri widada ing
lampah, kadosta: kedah rosa karsanipun utawi pandhengnging benang titiga,
inggih punika, benang pangangen-angen benang karsa, benang nglampahi
sapanunggillannipun, éwa samanten para sadhérék meksa adreng karsanipun supados
kula angimpunna piwulangnging para sukci ing bab punika, lajeng karêmbag ing
sadhérék kathah.
Saking kumedah kedah kula angleganni panggubelling
para sadhérék kathah, tuwin anyekappi betah kula piyambak wekasan lajeng
andhapuk piwulangnging para sukci, kula wewahi pamanggih kula, wekasan
dadosserat nama : Suksma Wiwara. Pamuji kula rinten dalu, mugi-mugi serat
punika, atas asmanning Gusti, ambrekahana dhateng sadhérék kathah.
Ingkang nganggit : Harja Saputra
Ing ngandhap punika saraséhannipun
cantrik jathi pitutur, kaliyan sutannipun nama
Sudarsana,
Anglajengaken bab kawruh kasuksman ingkang sampun
kocap ing Serat Warat Maya jilid 1 tuwin 2.
Cantrik jati pitutur. Kapriyé enggér, apa wis bisa
topa, mungguh surasané piwulang kang kamot ing laying warat maya jilid 1
tumekan jilid 2.
Sudarsana : Sanadyan déréng nyakup sadaya, éwa samaten
kados kados sampun kathah ingkang dados pamarêmming manah. Nanging
sasampunnipun mangertos sarta tampi menggah surtaossing piwulang, ing ngriku
kula angsal kaya kinnan manawi wonten betah ageng ingkang anusulli, ingkang
suwaunipun boten kenyanan inggih punika bab anggénnipun anglampahi. Suwaunipun
kula gadhah panginten uger sampun mangertos ngélminipun mesthi lajeng saged
anglampahi, boten béda kados kawontennanipun kawruh ingkang kanggé anggayuh
kadunyan kados ingkang sampu kula sinau, sata kula tindakken praktikkipun,malah
boten kirang para ingkang angregem kawruh kadunyan kados ta para garap
partikelir tuwin dhines ingkang sami nindakkaken kawruh punapa déné prétah ing
kuwajibannipun sami dipun alembana ing lurahipun sabab saking anggénning
nindakkaken praktik kaliyan téyori laras, saking larassipun malah kathah
ingkang tampi kanugrahan awarni medhali, sesebuttan song-song tuwin sanéssipun,
kula piyambak sakedhik-sakedhik ugi sampun anindakkaken praktik kala-kala ugi
andadossaken panarimahing lurah kula, nanging sarêng nyoba nindakkaken
téyorining kawruh kasuksman rumaos judheg trimah among badhé nglampahi
suraossing piwulang namung kalih wanda kémawon ing kayektos terussing manah,
meksa wangsul ing margi, boten kadumugén ing mongka kula sampun ajeng sata
rêmen sayektos dhateng suraossing piwulang wau, upaminipun: sabar. Manawi
pinuju thenguk-thenguk énget dhateng kasukciyan asring mirêng kasagahanning
manah kula, bahdé anglampahi sabar, sarta mawi anedahaken piwulang-piwulang
ingkang anjalarri saged dados sabar. Kalasamanten kula bingah déning kasagahannipun
sajak permati, kados sampun boten ngapintenni. Déréng sapintenna dangunipun
kaliyan anggénning sagah, malah kala-kala among elet menittan manawi
katrenjuhing sabab punapa kémawon ingkang boten andadossaken rênanipun boten
sumerêp pinangkanipun sumerêp-sumerêp sampun mubal, kasagahannipun ingkang
kentheng-kentheng boten wonten nyatanipun wongsal wangsul among kndel wonten
ing kasagahan.
Awit saking punika, saréhning kula kap éngin yektos
saged anglampahi dhawuhing ng élmi terussing batos boten pulassan ing mongka
sampun kula coba wongsal wangsul tansah tanpa wasana, mila mugi kersa aparing
seserêpan punapa ingkang saged anjalarri kasembadan.
Cantrik Jati pitutur. Yén tumrappé aku kaya luwih
prayoga weruh marang angéllé, tinimbang ora diweruhi, adhakkanné kalebu ing
paribasan angempukkaké watu, lan amracihnanni yén durung ngerti temennan
mungguh karêppé wong ulah kawruh kasukciyan.
Saréhné wis dibasakaké tétéla Manawa angel kalakonné,
mulané kudu sing saréh, sing ngati-ati, sing titi, sing gemi oléhé ngupaya
margané bisa kasembadan sing teteg sing tlatén sing tulus sing memet oléhé
amétanni marang sakéhing sabab sabab kang anjalarri pamurungnging sedya, marga
ing dalem Kura nana dalil pangandikanné Allah, paring dhawuh Manawa sajronning
Kuran akéh ayat cetha pirang-pirang, kabéh iku dadi babonning kitab lan uga
akéh ayat kang surasané samar.
Déné wong kang atiné ambelasar, banjur padha milih
ayat kang surasané samar-samar mau, pamrihé dianggo maéka nasarraké uwong, lan
di surasa karêpé dhéwé. Kang mangkono ora ana kang sumurup marang surasané ayat
kang samar mau, kajaba Gusti Allah kaya kang wis kocap ing layang warat maya
jilid 1. Rumongsa abot kang mangkono mau, ora andhéwékki, sing akéh nanging
kang temen-temen sumeja kadunungngan kasukciyan sajati, pancén ya ora béda
sambatté, sanadyan aku ya mangkono uga.
Saréhné ing dhwur wis prasaja Manawa aku dhéwé durung
kadunungngan kasukciyan kang sajati, destun lagi sinau, mulané wis masthi baé
ora bisa akéh pituduh apa kang dadi margané anggampangngaké laku, nanging
saréhné aku katempuh dadi tuwa, kawoggan mulang muruk marang anak mulané gabug
hos mung trima luwung, minongka dadi panganti-anti tumekané mongsa kala, ana
marmaning gusti oléh juru pituduh kang sampurna kawruhé.
Ya coba-coba, mulané piwulang kang bakal dak andharraké,
manawi ing buri kurang pigunané, utawa kurang rêsik prayoga aja dikukuhi,
tegesé prayoga di kurangngi lan di wuwuhi, nanging manawa bisa nerangngaké
nganggo pasaksén lan wawaton kang cukup, kosok baliné Manawa ora cukup
katrangnganné, piwulangku iki kena dirungkebbi, sabab satemenné piwulang kang
bakal dak andharraké mau, dudu metu saka panemuku dhéwé, anging wiriddan saka
kitab Kuran lan buku-buku yasanné para wali.
Saka panemuku kang dadi sababbé angéltumindak kang
praktik mau warna-warna,
1
mungguh kanggo angungkabbi kawruh kadunyan lan
kasuksman iku pada baé, ora liya mung nalar utawa utek sing sapa nalarré
landhep mesthi bisa ngungkabbi barang angel, nanging kang nindakkaké kawruh
kang séjé.
Watakmu isih miring marang kadunyan mongka kawruh kang
dilakonni tuduhé piranti kang kanggo angganthol kadunyan wis masthi baé
tumindak tanpa sangsaya, marga laras karo watakké, malah nglungguhi babasan
geni oléh urub-urub, barêng tumindakké kawruh kasuksman sulaya karo dhasarmu,
watakmu marang kadunyan pakonning piwulang dikon mungkur, dadi sulaya karo
dhasarré, mulané cengkah ngalor karo ngidul, sabab kang mangkono mau kang perlu
di titi pariksa kang bakal anglakonni, sabab iku kang bakal nyambut gawé, Manawa
durung laras karosing bakal disambut perlu dipun diupakara dhisik, saranané
kudu aniti pariksa kang salesih, ungguh wijang-wijangngé adeggé badan pakoléhé
Manawa wis weruh temennan dunungnging sawiji-wiji, bakal anjalarri marêm tan
mathem wekassan anukullaké santosaning karsa, Manawa karsa wis santosa, kang
marga saka kayakinnan samubarang kang kinarsan dadi.
Coba cocogna karo kahananmu dhéwé, sakéhé panggayuh
kang kasembadan iku mesthi sinartan karêp kang santosa, yén kasepén siji iku
sayekti tanpa dadi.
Déné thukullé karsa kang rosa, sabab ambutuhaké
(butuh), tukulling butuh sabab saka yakin mulané perlu kudu yakin ing
samubarang.
Ing dalem Ku’ar ana pangandikané Gusti Allah kang
kamot ing surat Baqarah “Alladzina jumina billgaibi wa jikinuna ccalata wa
mimma razaqnahum jufikun” tegessé: sira pada pracayaha marang kahannan kang
gaib lan sira padha ngibadaha, lan sakéhé paparingngingsun marang sira,
wratakna marang bangsamu, sarana niyatta ngabekti marang ingsun, barêng ana
pangandika kang mangkono, rumongsa padhang ilang pepetengnging ati, nanging
barêng tak rasak-rasakaké saya jero, ing kono banjur buntu manéh, marga saka
ayat kang tegessé mangkéné: pracayaha sira marang kahanan kang gaib, lo, kuwi
keplassé marang ngendi, yén kang mangkono mau ateges kita kudu pracaya marang
Allah, anané malaekat marang lokhil makful lan sabanjuré, iku wis dipacak ana
rukun iman nem prakara.
Upamo mangkono karêppé dalil mau, rasané atiku durung
sambung karo dalil kang kocap ing dhuwur, ayak ana surasa liyané.
Sajron aku thenguk-thenguk ngrsakaké dalil mau, banjur kathukullan gagassan éling
marang dalil kang muni mangkéné: “Man arafa nafsahu arafa rabahu” = sing sapa
weruh marang pribadiné, yekti weruh marang Allahé, lan “A’linsanu sirri, wa
anna siruhu” = sirri ra iya sir ingsun, sawenéhé wong ana kang kléru panampané
tumrap tegessé tembung: yekti weruh marang Allahé kéné ateges meruhi,
ngéstokaké, ngimannaké, déné Allah tétéla ora kena dinulu, dadi tegessé
manungsa iku wajib meruhi ngéstokaké, utawa bekti marang kang gaib ing mongka
dalil kang kapindho kang kocap ing dhuwur mau mangkéné: “wa yukimuna shalata”
tembung salat iku tumrappé wong lumarah ateges salat limang wektu, ya dhasar
bener Manawa salat limang wektu iku uga panunggallanné ngabekti, jer sajroné
salat limang wektu mau, wajib ing batin kudu sumungkem ngabekti gusti.
Saréhné mired dalil-dalil ing dalem Kuran
piwulang-piwulang téyosopi, layang déwa ruci lan liya-liyané, apa déné sambungé
karo dalil-dalil kang wis kajarwa ing dhuwur, manembah iku kudu weruh dunungé
kang sinembah, marga yén ora mangkono, bok Manawa baé méh padha karo nyembah
marang kayu watu.
Ing kono banjur kathukullan rasa pangrasa sumeja
nyatakaké dunungngé Sang Pribadi, kang wajib di éstokaké. Saranané kudu meruhi
marang adegging manungsa, kaya kang wis kajarwa buku piwulang téyosopi.
Apa déné anglingngi marang wawatakkanné badan
badanning manungsa, kang pamanggonné marang mangan énak turu kapénak awak
kapénak wibawa mukti, sugih raja brana, pangkat gedhé, suwur, pangaji-aji,
nganakaké kang sempulur sempulur.
Kang lumrah kang ditengennaké wong urip kalebu aku, ya
mangkono iku, dadi ngétokaké watakking badan-badan apa sababbé kang akéh
ingkang mangkono ?, kira-kira kajaba angel oléhé nyinggahi, uga kagawa saka
durung yakin temennan mungguh wijang-wijangngé adegging badanning manungsa, lan
durung mangerti temennan mungguh séléhing ngélmu, wekassan tuna dungkap oléhé
nampanni. Slingsing nganning panompa, mahannani kléruning panindak sabab manawa
wong wis mangerti temennan marang séléhing pituduh, aku méh wanimesthékaké,
sanadyan ora sakala banjur sukci urippé, apessé ora ambandhang. Coba ayo padha
ngrasakaké teges lan séléhé tembung: sira padha pracaya amarang kang gaib
paparingngingsun padha sira wratakna marang bangsamu, nékadna ngabekti marang
ingsun, yén mungguh saka panyurasaku, tembung pracaya utawi ngimannaké iku ora
cukup kaya wong lumrah enggonné pracaya lan ngimannaké marang Gusthi Allah,
para malaekat lan sabanjurré (rukun iman nem prakara) kang lumrah oléhé pracaya mau mung marga krungu kandhaning liyan, yén
oléhé pracaya mung sabab kaya mangkono baé, aku wani mesthékaké durung pracaya
temennan tumrap wong lumrah, durung bisa anjalarri ngimannaké utawa ngéstokaké
kang dadi karsanné.
Apessé kudu ngerti utawa duwé kanyatahan ing kono lagi
santosa oléhé ngéstokaké, wujuddé yén pracaya marang anané Allah iku
angéstokaké terus ing ati apa kang dadi karsané (ora mung lahir baé, nanging
barinné rêged), déné kang tinembungngaké pracaya utawa angimannaké marang
lokhilmakpul iku, Manawa ana sajronning panandhang ora anggarantes (ora mung
lahir baé, nanging trussing batin), kosok baliné yén pinuju kabegjan ora
mbadhedheg ora béda mungguh piyandellé marang kang gaib.
Barêng gagassan tumeka ing kono rumongsa padhang
manéh, banjur sumeja angungkabbi kang gaib awawaton kitab-kitab téyosopi,
piwulangngé para panuntun, sabab Manawa manungsa wis yakin marang Sang Pribadi
kang ana telengngé adegging urip mesthi sandyan mung sawatara ancassé urippé
banjur séjé tujuwanné, yaiku sumedya anut marang karsané Sang Pribadi, ora
miturutti pakarêmmanné badan badanné, apessé anyunyuda, marga banjur mangerti
bédané kang dadi karsané Gusti, lan karêppé badan-baanné. Mulané
2
Perlu angglédhahi badan-badan golékkana socaning
jiwangganira.
Ing layang wédhatama anggittan dalem suwragi Kangjeng
Gusti Pangéran Adipati Harya Mangku Nagara ping IV, uga ana piwulang kang laras
karo pribadi: “……. Balik sira sarawungan baé durung, mring atining tata krama,
gon anggon agama sukci” socaning jiwangganira, pan katatara lamun pocappan
pasthi, lumuh asor kudu unggul sumengah sosongarran yén mangkoné kena ing
ngaran katungkul karêm ing réh kaprawiran ora énak iku kaki. Kekerranné ngélmu
karang, kakarangngan saking bangsanning gaib iku boréh paminipun tan rumasukking
jasad among anéng sajabaning daging kulup yén kapengkok poncabaya, ubayané
balénjanni.
Saréhning ing Layang Waratmaya jilid 1 wis tak
terangngaké mungguh wijang-wijangngé pribadi, dalasan badan-badanné, mula ing
kéné kaya-kaya kurang perlu tak amballi manéh cukup mung tak wuwuhi katrangan
sathithik baé.
Sudarsana: Kados pundi terangngipun sang pribadi,
sarta kados pundi dayanipun tumrap anyantosakaken karsa dhateng ulah
kasampurnan ingkang wekasannipun saged anggampillaken lampah.
Cantrik
Jati Pitutur : Piwulang kita wajib kudu nyumuruppi
marang kang pribadi iku, wis kuna banget anané, dhék jamanné sang sinukci
Sokrates pandhita gedhé ing tanah Yunanni (grikenlan) angandika mangkéné:
“Genothie se auton” cara jawané: “Man arafa napsahu fakad arafa rabahu” ing
tembung walonda uga ana “Ken U Zelf” Manawa manungsa salumrah oléh sumeja
anggayuh kasukciyan kathullan sedya, sumeja angolah alik adegging badan sumeja
ameruhi marang kang pribadi, iku tondha wis jumangkah arêp mancik ing tatarran
kapisan kang anjog ing kasukciyan sajati, sumeja ngambah dalan kang cedhak lan
bener.
Mungguh gagayuttanné sang pribadi karo badan-badanné
iku cethané mangkéné: mungguh hakékatté manungsa iku paletikké Gusti ingkang
Maha Agung, kang as asana ing Alam Manu padhaka utawa paranirwana. Paletik kang
esa mau sinebut dat kang esa iya dattolah (nurrolah), sabab saka kaperluawan
utawi pigunaning kamajuwan dattolah mau mandhap marang alam kang uwih wadhag
ngupaya kagunan, kanggo nyukuppi kabutuhan mau, Manawa mandhap satatarran
sipatté banjur warna telu, ora béda kaya sipatté Kang Maha Luhur kang as asana
ing Alam Adi (maha paranirrwana) uga telu, déné sipat telu mau kang siji
tetep asasana ana alam nirwana, yén ing
tembung jawa nyawa, iya iku Atmaning manusa.
Sipat kang kapindho as asana ana ing Alam mental
pérangan luhur sinebut manas luhur (piker marang kaluhurran), kumpullé tetelu
iku (telu-teluning tunggal) iku sinebut Sang Pribadiné manusa, dadi
ringkessanné, pribadiné manusa iku: dat maletik saka pribadi kanga gung (munadhe
utawa nurrolah) as asana ana alam nirwana, manjalma ing alam mental kang luhur,
asipat telu, ATMA, budi lanmanas lan angagem urung kang dumadi saka setoppé
Alam mental kang luhur, jenengngé badan jalarran (badan roh nurranni) iku
banning manungsa kang langgeng sajroné bola-bali lahir ana ngalam dunya ngupaya
kagunan sabab kahanané Alam mental kang pérangngan ngisor, Alam Astral lan alam
dunya isih kuwadhaggen tumrappé sang pribadi (manungsa sejati), mulané ora kersa mandhap piyambak mung
maletikkaké date, yaiku kanga ran uwong (topéng, aku), badanné telu: badan
jasmani, badan astral lan badannméntal pérangngan ngisor. Dadi tétélané, uwong:
iku paletik utawa karsané manungsa sajati, déné sang pribadi (manungsa sajati)
iku paletikking date karsané (munadhe / nurrolah). Munadhe: paletikking date
kang maha luhur. Dadi pribadining manungsa mau kena dadi tembungngaké
paletikking dattolah kang lagi ngupaya kagunan Manawa wis sukci bakal mulih
marang ajal kamulanné. Cocog karo pangandikané Kangjeng Nabi Ngisa: marga
Manawa manungsa durung weruh lan gelem nutuh marang luputté, isih ngalembana
marang tindakké kang saka karêppé tutunggangngan kena dipesthékaké durung
kathukullan panalongsa, durung duwé kasaguhan kang rasa rosa, sumeja nglakonni
pituduh yekti. Manawa manungsa kathukullan rasa kang mangkono trussing ati,
kang sabab anggonné ngolak-alik dhéwé, niti pariksa lan dirasak-rasakaké,
digathukkaké karo anané kang gumelar, nganti metu kasaguhanné kang thukul saka
telengnging batinné, kandhas ing telengnging samodra jinem iku tinembungngaké
wis mancik ing tatarran kapisan kang tumuju marang kasukciyan sajati, wis wiwit
kena diarêp kalakonné, marga wis ambutuhaké, wis wiwit rosa sakarsané. Sabab
kang mangkono mau, tékad kang wiwit gumana iku wajib di upakara aja nganti ura,
kang jalarran sangka kathuthuk saka ing jaba.
Kasaguhan kang lagi samono drajatté, adat kang wus
kalakon durung kena dipitaya, ubayané sok balénjanni, isih akéh sambékalané,
yén katliweng sathithik baé, bubar larut tanpa dadi. Poncadriyané kagepok ing
gendhing gambir sawit mirong baé, lumrahé isih anggeter, apa manéh gendhing
niba, binarêng seblakké sampur, obahing waranggana mundur kapisan ing kono
enggér, ulatna kaya apa obahé rahsaning ati, minongka pinitikkan, sabab yén
mung lagi saguh ukur-ukur baé, sing wis kalakon kena ditamtokaké, ing dalem
mongsa kang kaya mangkono, gonjing suralaya, apa manéh yén wis tri kaawula
busana (gelung gelas), mulané yén wis tekan kono kasaguhanné, prayoga kang
kerêp di coba, perluné banjur bisa nyumuruppi, sapira ajuning kasantosanné, lan
bisa aniti pariksa kasaguhan kang goroh lan temen.
Lumrahé Manawa prayoga pangruktiné, manungsa kang
kathukullan rasa mangkono mau, banjur mulur gagassanné, bisa milah-milahaké
adegging urip ingkono getun kang nutuppi papadhangnging bathin wiwit tipis bisa
ngrasakaké kukubbanné nurutti pakarêmmanné badan jasmani, kang watakké kudu
mangan énak turu kapénak wibawa mukti, keséd apa oléh-oléhanné anguja nurutti
pakarêmmanné badan kéwanni, lan apaha wohé nurutti watakké badan pikirran (badan
rohkani). Barêng wis diyakinnaké mungguh kang dadi undhuh-undhuhanné nurutti
kang dadi karêppé badan-badan mau, tétéla ora migunanni ing ngatassing urip ing
kono banjur saya maju sumeja anyumuruppi marang kalepassanné. Ingkono katon
melok yén bablassé mung iring-iringngan baé karo tebaning poncadriya. Barêng
wis tekan kono oléhé meruhi, saya gela, saya rangu-rangu nurutti karêpping
badan-badan, wekssan thukul patakonnanné ing dalem batin: yén mangkono gék apa
perluné urip sabab yén urip mung mangkéné, tegessé yén mung bisa médahaké
dayaning pamikir, hawa napsu, pépénginnan lan pakartining badanjasmani, sayekti
panduluné, pangrunguné, lan pangrasané, ora bisa tekan ing kaalussan ing mongka wis kathukullan
piyandel Manawa ana alam kang luwih luhur tinimbang ngalam dunya, apa déné isi
kahanan kang luwih luhur tinimbang ngalam dunya, la nisi kahanan kang luwih edi
lan sampurna, ana rasa kang luwih nikmat tinimbang rasa ing ngalam dunya.
Piyandel kang mangkono mau, saya wuwuh kandellé, marga saka dayaning piwulang
kang kamot ing buku-buku lan ing kitab kitab apa manéh kang akéh wis
kanyatakaké, nanging lagi turut pinggir, kayata nyandhung weruhing gaib ora
kanyanan kabuki sawanganné kang élok-élok nanging ana nyatané, ing kono banjur
saya sengkud pamarsudiné. Nyoba matrappaké surasané piwulangnging para sukci
kanthi mursidding pangati ati, saréhné satemenné kawruhé pancén ya wis cukup
temennan patrap pratikellé yaw is ora kléru, nanging wekas bola bali tanpa
wasana, begja-begjané mung kala-kala urut pinggir.
Ing dalem kalbuné wis krasa temennan Manawa ana
apa-apa kang gaibnanging ora bisa nyatakaké kang melok sabab pirantiné meruhi
mung piker, ing mongka piker ora bisa tekan kono, dadi wekasanné kaya wong
weruh ayang-ayangnganné baé. Manawa manusa gagasanné bisa tekan kono, banjur
lagi krasa yén urippé nandhang kapitunnan déné pantoggé mung amburu kang ora
langgeng, nurutti pakartining piker, pépénginnan jebul tundonné mung marakaké
kiyamat sabendina. Mauné durung duwé pangira Manawa ana kasenengngan liyané
iku. Mauné ngira Manawa wong kang ngisep sepuhing supana iku rusak urippé,
sabab ora duwé kasenengnan mati kakarêppanné. Siki lagi mangerti yén miturutti
pakarêmmanning badan-badan iki, dikepung ing sabab warna-warna kang najalarri
rusakking badabn lan pikirran, Manawa manungsa ing sajroné batinné wis bisa
kondha mangkono, lagi kena diaranni meruh marang kang pribadi, lagi kena
diarêp-arêp bakal angéstokaké karsané sang pribadi, ing kono batinné muni
mangkéné: “Iyaka na’budu, wa iyaka nastain, ihdinas sirotol mustakim, sirotol
ladina an’amta, ghairil magdlubi ‘alaihim, waladla lien amien” amba ngabekti
ing tuwan amba nyuwun ing tuwan mugi-mugi amba katun-tunna ing margi ingkang
lerês sanés margi ingkang kléntu. Manung sa kang batinné wis bisa kondha
mangkono, iku wis wiwit ngambah tatarran kang kapindho ing dalan arêp meruhi
pribadi.
Manawa wis mangkono tékaddé, banjur séjé sawanganné,
lagi bisa ngaranni trussi batin kabéh kang gumelar ing ngalam dunya iku
ayang-ayangngan dudu kang langgeng. Urippé padinan mung dianggep sinau ana
pamulangngan kabéh kang gumelar dianggep kawruh kang anjalarri ajuning
kasukciyanné, urippé padinané ora angrumangsanni, awake tinitah ana ing dunya
perlu ngrasakaké kasenengngan lan kapénak nanging rumangsané mung dadi garap,
dayaning kadunyan wis ora anedhassi, sanadyan dhéwékké isih nganggo basan
jasmani, urip kaya wong lumrah, lan nindhakki pakaryan kaya wonfg akéh, nanging
ora duwé sengsem marang uwohing panggawéné. Panyawangngé marang kang gumelar iku
sae sa, ora dipérang-pérang, wis ora angrumangsanni andhéwé, panganggeppé
rahmatting Gust iwis ora tumrap sawijining wong, nanging kanggo saisining
bawana, kaya pangandikané Rasul Bing Cu mangkéné: “Put tok chin, put tok cu ki
cu = ora mung Kresna marang kula wargané dhéwé, lan ora mung ngéman marang
anak-anakké dhéwé.”
Katentremmanning ati kang mangkono mau, amracihnanni
kabukané ila amta tarram kang katelu. Samengko wis oléh kayakinnan kang sajati,
Manawa pribadi kang tanpa badan iku, dumunung ana sakéhing wujud (dat kang
wajibul wujud), tegessé kang wajib duwé badan iku ora liya mung
panjenengnganné. Panjenengnganné iku kang wajib anané, kang langgeng, kang ora
geseng déning geni, ora teles déning banyu, ora garing déning dayaning panas
ora tatu déning gagaman kang ora tau lair lan mati, langgeng anané, Ajali
Abadi. Kayakinnan kang mangkono mau, mung dinarbé déning manungsa kang wis
tinarbuka papadhangnging atiné (socaning jiwangga), sabab piker wis ora bisa
ngungkabbi, rasa rumongsa kang mangkono wis ana sadhuwurring piker, kang bisa
nyumuruppi mung rasaning batin kang wis sepi nyenyet poncodriya wis lerêm ora
obah, wis kalubu ing dalil “Kalbu mu’min baitul ‘llahi” kalbuné wong mukmin
asmané Allah.
Ambalénni bab badan-badanné sang pribadi. Mungguh
perluné sang pribadi ngagem badan kang kena rusak kayata: badan jasmani utawa
badan wadhag badan roh rabani utawa date risse dhebel badan roh kéwanni utawa
Astral lan badan rohmanni utawa badan mental iku supaya saged angambah lan
gegepokkan karo sawiji-wijiné alam kang kahananné laras karo badan-badan mau,
supaya oléh panemu lan kagunan perlu kanggo andiwasakakédayané (vermogen) kang
ginaib kang satemenné wijiné wis pepak marga bisané diwasa kudu digugah sarana
panemu, iya sabab kaperluwan kang mangkono mau, mulané kita padha linairraké
marang ngalam dunya, mulané miturut kawruh téyosopi, ngalam dunya iki dianggep
pamulangngan, mungguh wawatakkanné badan-badan wau ora padha, kayata :
1.
badan jasmani, prabotté poncadriya,
perluné gegepokkan karo kahanan wadhag watakké dhemen énak kapénak wibawa
mukti.
2.
badan Astral utawa roh kéwanni, watakké
marang pépénginnan hawa napsu, rahsaning ati kayata: bungah susah, dhemen
gething, rasa kapénak ora kapénak kapéngin anu, kepéngin ngéné, cekakké kabéh
saisining jagad arêp diangkut,
3.
badan roh rahmanni utawa badan pikirran
watakké mikir-mikir, nimbang-nimbang, ngira-ngira, ngakal-akal suthik meneng,
tansah obah, lumuh asor, kudu luhur, kabéh iku watakké badanning jwa. Cocoggé karo dalil ing dalem Kuran kasbut ing
surat Ali Imram Ayat 14 mangkéné : “Zuyyina lin-nāsi ḥubbusy-syahawāti
minan-nisā`i wal-banīna wal-qanaṭīril-muqanṭarati minaż-żahabi wal-fiḍḍati
wal-khailil-musawwamati wal-an’āmi wal-ḥarṡ, żālika matā’ul-ḥayātid-dun-yā,” =
manusa iku duwé pépénginnan marang wanodya kang éndah ing warna, kapéngin anak
akéh, sugih raja brana lan sapiturutté,
kabéh iku kasenengngan kadunyan.
Pangurippan kang yén sinawang saka ing kasukciyan
kléru mau, lumrahé dadi kabutuhanné wong urip ana ing alam dunya, malah dalan
kang utama lan bener, nanging énggal lawassé Manawa wis katekan lan pantog
pangudiné marang raja brana, suwur, pangaji-aji, pangkat lan liya-liyané,
mesthi banujur ménggok karêppé dhéwé. Kagawa saka panggawéné panemu, kang
tinemu ing dalem urip tumuju mrono, marga sajroné ander pat iwis mesthi bakal
dielud ing cuwa lan prihatin mungguhé marang papa lan sangsra. Ingkono manungsa
lagi oléh panemu lan ngandel yén kang mangkono mau kléru urippé, nurutti utawa
mangéran marang pakarêmanning badan “A’ddunya zanatul qarifin” = kadunyan iku
kaswarganné wong kapir. Sabab kang mangkono mau banjur mangerti Manawa kang
dadi pangésthiné mau jebul maya, ayang-ayangngan ora langgeng, malah kebak isi
parangcuri. Yén wis oléh kayakinnan kang mangkono, pangudiné marang kadunyan
banjur adhadhasar: waspada, santosa, ngésthi utama. Ora daya-daya, awas marang
obahing papasthén (bab iki dawa katranganné.
Sudarsana. Saréhning sosorah panjenengan sadaya wau
tumandukking badan karaos seger, sumyah, rumesep ing batos amajarri ingkang
leki-klekik mila kula angkah sanget sagedda gesang kula, sanadyan taksih déréng
mengker kadunyan ngimbir-imbirri salaras kaliyan karsaning Gusti. Ing ngajeng
kula sampun matur, manawi pitedah ing ngélmi kasampurnan punika, gampil dipun
ucappaken nanging angel dipun lampahi, awit saking punika, kajawi ingkang
sampun dipun ngandikakaken bok manawi taksih tunggillipun malih. Mugi
keparêngnga paring ancer-ancer malih.
Cantrik Jathi Pitutur. Iya enggér, watonné mung trima
lowung, ya coba-coba sagadug sagadugku Manawa isih ana tunggallé. Nanging aja
lali, aku ngélingngaké, sanadyan akéh tanpa gawé yén ora dilakonni. Dawéya
kitab sabené tyén tanpa laku, ora bisa anggawé kabegjan ing dunya tekan akérat,
malah ing dalem Kura nana salil surasané: wong ahli kitab iku pakanné naraka. (Min
ahlil kitabi finail jahanam).
Kaya kang wis kajarwa ing ngarêp saréhné prakara iki
babaggan gawat anggayuh gagayuhan Manawa kacekel rêgané babasan tanpa
pétungngan dad iwis mesthi baé panggarappé, pangararêp-arêppé, kudu ora kena
dipadhakaké anggayuh lan anggarap kadunyan kang binasakaké maya. Dadi tumrappé
kang durung kadunungngan wahyu kasukciyan kudu tlatén tulus trima saka
sathithik, sakéhing laku kang lumrahé di anggep réméh, kudu dilakonni sarana
mantep madhep karêp ngandel sabab sajatiné kang mangkono mau dudu réméh, malah
iku tumrappé kang lagi sinau kang luwih déning perlu. Sababbé ngrumangsanni
angel oléhé nglakonni mau, ora liya sabab ninggal nbarang kang di anggep réméh.
Mulané aja daya-daya, sing wis kalakon ora katekan kang dadi sedyané, adhakkanné
banjur bosen maido marang piwulang, angéldilakonni, nrima durung pesthiné.
Éling piwulangngé bocah klas siji ing sadhéngah pamulangngan bobotté arêp
diwulang nulis aksara “a, b, c” di pinangkanni saka gawé rurupan kang
angémperri aksara mau, kayata :
-
gawé ondé-ondé O,
-
wajik ▲,
-
dhadhon ■ lagi sabanjurré.
Yén tanganné wis kulina gawé rurupan mau, lagi
disengkakaké gawé aksara. Mangkono pratikellé guru mulang nulis, mulané Manawa
wis dadi, kajaba tulissanné bagus rikatté ana kang bisa nututti osikké atiné.
Mangkono uga ora béda pamangunné watak kang laras karo sang pribadi. Yén
mangkono oléhé minangkanni, kira-kira bakal bisa dadi watak kang santosa, utawa
banjur ora rumongsa angel sabab kabéh-kabéh iku mung gumantung ing pakulinan,
3
Badan jasmani kudu dirêsikki, pratikellé kudu nyirik
sarupané pangannan lan ombén-ombén kang sarine anggawé pitunaning kawarasanning
badan aja kakéhen mangan daging utawa getihing satikéwan inuman kang ngendemmi.
Anékadna mangan iku aja mung marga katarik déné rasané énak nanging angangkaha
mangan iku kanggé perluning urip, yén dirasakaké énakking pangannan iku dawané
mung sadriji, yén wis liwat saka ilat wis ora krasa manéh, lan lawuhé kang énak
iku satemenné luwé. Saréhné dadi prabotté ancassing urip mula perlu kudu
wilakonni, sabab yén ora dipinangkanni saka kono, kena di tamtokaké ora
dadi-dadi.
Sariné papangannan lan ombén-ombén kang sukci mau
pakoléhé bisa anjalarri adeggé badan jasmani kang alus lan sukci, wekassan bisa
nampanni geter kang lembut bisa nampanni geterré utawa karsané sang pribadi
kanga gung, kang dumunung ana telengnging badan, upanaé sang pribadi kang
gaung, kang dumunung ana telengnging badan, upamané swaraning gender kang bcik
iku bisa anuduhaké kapinterranné wiyaga kang pilihan, mangkono uga mungguh
badan jasmani kang sukci, saka sathithik bisa anggugah utawa ambuka dayaning
manungsa sajati kang sinimpen, layang bagawatgita wiraossan kaping pitulas amot
pituduhé Sri Kresna bab panganan kang prayoga lan ora prayoga tumrappé para ulah
kasukciyan mangkéné: pangan kang mikuwatti urip watak kakuwattan kawarassan lan
kasenengngan iya iku kang nyegerri, kang mirasa, kang nglenga, pangan kang
migunanni mau, proyoga tumrap kang ulah satwam, pangan kang pait kecut asin
panas sedhep garing lan kang gising, sarta kang anjalarri sedhih, ngenes miwah
lara, iku prayoga tumrap oléh raras, pangan kang wus wayu, ora énak bosok lan
malenyok sisa utawa lethek iku prayoga tumrap kang ulah tamas.
Kajaba piwulang bab pangan kang prayoga lan ora
prayoga, ing Layang Bagawatgita uga amot pituduh warna-warna kang léréggé
amangun budi rahayu.
Sudarsana
Wonten sawenéhing sadhérék ingkang cariyos sarta
manawi kula boten kesupén ing agami Islam ugi ngawissi, tiyang misakit badan
sarana tapa, boten nedga dhaging, wadat sapanunggalannipun, punika kados pundi.
Cantrik jathi Pitutur. Kang mangkono mau bok Manawa
iya bener, aku ora wani ngluputtaké, sabab angélingngi ing dunya iki akéh wong
pinter-pinter, kang wis misuwur pinter ana kang ngungkulli manéh, kajaba mung
Gusti Allah kang pinter dhéwé. Kangjeng Nabi Mukamad uga nagandika: aja sok
ngemohi sarupaning bebenerran sanadyan saka sapa baé pinangkané. Saréhné aku
iki uga wong agama Islam nanging sathithik-sathithik necep kawruh téyosopi,
(Islam ing kéné ateges agama Mukamad = Mohammedaansch godtdienst, marga saka
panopaku kabéh agamané para Nabi, wiwit Nabi Adam tumekané Nabi panutup iku
Islam kabéh), mulané sabisa-bisa wah yén pinuju éling, wajib angimannaké
kawruhing Allah kang kamot ing dalem Kuran = Juz Amma surah Al-Kafirun ayat 6:
“Lakum dinukum waliyadin” lan Kuran surah 22 ayat 66 : Ingsun wis aneteppaké
pranatan kang mesthi dilakonnii kalawan becik-becik déning para kang ngrasuk
sawiji-wijining agama. Sira padha aja sulaya lan garêjeggan prakara iku, balik padha
ajakken ngabekti ing Gustimu, sabab sabeberré sira nurut lan kang bener.
Lan isihakéh ayat Kuran lan kawruhing Nabi kang
surasané ora ken angina, ngasorraké, nganggo tembung wadhag ngécé, angguguyu
marang sapapadha, ing ngatassé anggunem ngélmu. Sabab kang mangkono mau aku ora
wani ngluputtaké kawruhé mitraku, Manawa téyosopi awéh pituduh, kudu aniksa
badan sarana tapa, wadat sapanunggalanné. Bok Manawa ana pasaksénné sapa kang
weruh. Mulané bukuné kang akéh pitutur mangkono baé prayoga gawanen coba tak
wacané, Manawa kapara nyata ora perlu tak réwangngi bengkerengngan banjur cukup
kalah trussing ngati. Sabab sasuwéné agilut kawruh téyosopi, kok durung tau
mranggulli wulang kang kaya mangkoné, malah kang dadi kosok baliné, kudu
rumeksa ingbadan supaya seger bagas kuwarassan tekan pangan baé kudu dirêksa,
kaya kang wis kajarwa ing ngarêp.
Kajaba dayaning daging lan panganan kang ora prayoga
tumrapping badan apa déné ombén-ombén kang angendemmi mau ora becik tumrap
adegging badan jasamni, uga dayané sariné daging iku mawéh daya arda utawa
serêng (macaha buku inleiding tot Yoga piwulangngé sang sinukci nyonyah
Anibésan).
Sakéhing panggawé kang sinartan ing kahardan sayekti
tuna dungkap wekassan ora katemu uwassé, banjur bnutu kapepet tanpa pamrih,ya
pamrih menang kuwi mau.
Dadi ora ngimbir-imbirri ngéstokaké dhawuh kang kamot
ing Kuran, mulané pangarêp-arêpku, kang awawaton kawruh téyosopi, prayoga wiwit
sudanen oléhmu mangan daging, bokmanawa bisa anggawé sudané watakmu kang sarwa
notol wekassan manawa arêp nacad kang nawung karêp ambenerraké, nadyan nacad
uga dadi larangngan éwadéné bisa patitis ora kaya buta buteng betah nganiaya
(wédhatama). Sawiji wijining kawruh prayoga jajaggana dhisik dadi bisa
nyumuruppi bener lan luputté.
Ora kurang papangannan kang gawé seger lan kuwatting
badan kayata jangannan bangsané elung-elungngan bayem kedhelé, kacang
sapanunggallanné, puhan mertéga uga becik tumrapping badan, karo déné manéh yén
nitik angger-anggerring kodrat pirantiné manungsa, kayata untu, kuku, iku ora
laras kanggo mangan bangsaning daging.
Béda karo pirantiné macan lan liya-liyané kang
pakannané daging, pancén laras santosa.
Ing Layang Waratmaya jilid II
kaya-kaya aku wis methik sawiji-wijiné agamané para
nabi, yén aku ora kléru agamané Kangjeng Nabi Musa nglarangngi ora kena mangan
daging.
Dadi upama téyosopi amék wawaton iku, kaya-kaya wis
ngayom marang saréngatté sawijining nabi, apa manéh yén téyosopi duwé
kayakinnan dhéwé. Lahi dipék cethék-cethékkan baé iya uwis ana séléhé, yaiku kalebu
anggulang watakwekassan marga yén diraksakaké : kéwan karo manungsa iku, Manawa
di sembeléh geterré atiné padha baé, kalané arêp dipaténni saupama bisa
angoncatti, mesthi diketog kakuwattan lan akallé.
Bab kita wajib nyinau watak welassan lan tepa, ing
agama Islam Manawa ora kléru panyurasaku, kaya-kaya wis ana prasemonné, ya iku
puwasa ing wula ramelan jakat lan liya-liyané.
Nanging kang mangkono mau Manawa ora ditompa déning
dhasarring bubudénmu kang lembut sayekti ora karasa. Bokmanawa garanné aneteppaké
yén kawruh téyosopi mulang kudu milara badan sarana tapa iku, marga ing Layang
Manguswapada guru, yasanné sang Sinukci Kresna Murti, amot piwulang kudu amati
raga. Manawa iku kang kang kanggo wawaton jenengngé kléru panyurqasané engger,
tegessé mati raga iku, ngilangngi hawa napsu, dudu ragané dipaténni. Sabab
badanné manungsa iku ora ngemungngaké badan daging iki baé, tunggallé ana telu,
kang watakké sawiji-wijiné wis tak terangngaké ing ngarêp, kabéh mau kudu
disirêp supaya tumanggal matmainahé.
Sudarsana. Panagndika panjenengngan sadaya wau
sasinggihan saget ngagesang punika perlu sugih kawruh, minongka kanggé teken
anggén kita lumampah wonten ing ngalam dunya, wekassan manawi anggarap
samukawis kadunungngan jembar, boten patossa kagéttan, punapa malih sarêng
angéngetti ing dalem Kuran kathah dalil pangandikanipun Allah ingkang paring
pépénget bilih kathah ayat ingkang samar-samar punapa déné pamaos kita kedah
memet sayektos satemah wontennipun among ajrih badhé anggagahi, kuwatos
bokmanawi kléntu, wekassan kula piyambak ingkang nandhang kapinunan.
Catrik Jathi Piturur.
Karêpmu kangmangkono mau aku mangaubagya banget,
kajaba sarawa saréh iku dadi titikkanné
wong mukmin uga bakal saya wuwuh susurupanné, marga duwé watak tadah, kabéh
kalebu, mengko gampang, sing ora édah di buwang, kang prayoga di kandhut
sinalarlan pamikir préntahana milih, dadi laras karo dhawuhé Kangjeng Nabi
panuttan: tampannana sakéhing bebenerran aja ana kang di emohi.
Séjé kang kandhakaké, dhék aku nerangngaké bab badan-badan
lali durung nerangngaké bab badan roh rabanni (eterisch dubble). Badan mau
sanadyan luwih alus tinimbang hawa, nanging golongngan jasmani. Manawa adegging
badan jasmani saka sarining papangannan kang sukci, badanné roh rabbani uga
katut sukci, marga saben atum (babakallanné badan jasmani) iku ana rangkepanné
ya iku ether (roh rabanni). Sabab kang mangkono mau badan kita astral (badan
kéwanni) uga katut wuwuh prayoga, marma ing antarané badan jasmani lan kéwanni
ana kreteggé, déné kreteg mau ya iku badan roh rabbani, dadi badan mau kang
anjarri badan kéwani bisa gathuk ro badan jasmani, teteg-tineteggan
rêsep-rineseppan, déné badan ether iku kang dadi tungganganné prana, daya saka
srengéngé, ya iku uripping badan jasmani. Yén miturut layang déwa ruci jenengngé
pramana. Urup siji wowolu kang warni, ya iku uripping bawana, jagad cilik jagad
gedhé, pan padha isinipun tinimbangken isinéréki, yén ilang warnaning kang,
jagad kabéh iku, salirring réka tan ana, kinumpullaken ana rupa kang sawiji,
tan kakung tan wanodya. Déné daya urip (prana) oléhé anyamaddi badan jasmani,
mila urut sarap (Zenieuwen), wekassan angurippi poncadriya. Mulané Manawa badan
ether pisah saka jasmani, sakéhing poncadriya mesthi ora urip (ilang rasané),
wekassan badan jasmani iya ilang panbgrasané (gevoeloos) marga ora bisa
sasambung karo badan kéwani, mongka bdan kéwani iku wadhahing pangrasa. Déné
pigunané badan jasmanirangkep loro mau, sabab yén tanpa badan jasmani sang
pribadi ora saged gegepokkan karo alam dunya, mangkono uga badan wadhag ora
bisa sambung karo badan kéwani Manawa tanpa badan ether. Pisahé badan roh
rabani kang temennan iku, Manawa manungsa tinggal dunya. Nanging sajroné
manungsa isih urip badan jasmani uga bisa pisah ing sawatara mongsa, ya iku
Manawa sajroné klenger, turu kapati (sirêp) kang marga dayaning hypnose utawa
diambonni chloroform (cengkrung). Merit katrangngan kang kajarwa ing dhuwur,
dadi Manawa kita anucénni badan jasamni, badan badan roh rabani lan kéwani
katut sukci kabéh, sabab badan-badan mau padha pupulettan dadi siji, ing mongka
siji lan sijiné kudu tunggal jinis tegessé rêsik padha rêsik.
Manawa dititi pariksa kang temennan nanané manungsa
duwé karêp nambut gawé, gunemman andulu samubarang, ngrungokaké apa-apa, iku
tétéla saka karêppé rasaning ati, pépénginnan lan pangrasa, utawa kappé badan
astral, saba kang mangkono mau mulané watakké badan astral wajib di rêsikki,
supaya yén angajak makarti tumuju marang kang sarwa rêsik,
4
mungguh oléhé ngresikki bisa saka rong panggonnan ya
iku saka badan jasamani kaya kang wis kajarwa ing ngarêp lan saka badan
pikirran, (roh kéwani) sabab yén manusa mikir, pikirran mau mudhun malang alam
astral banjur nganggo urung jasad astral kang laras karo watakking pikirran
wau. Sabab kang mangkono mau, wajib kita rumeksa aja nganti kathungkullan piker
kang ora prayoga, kaya piker kang tumuju marang
kahardan piker dhiri pribadi. Manawa kathukullan piker kang ora prayoga,
banjur tumuli di salinni piker kang utama, welas asih lan sapanunggallanné,
supaya badan rohkani pangaékké urung jasad astral uga kang alus kang mangkono
mau kajaba kita anucénni badan pikirran uga ngresikki badab astran dadi
loro-loro gawéné. Kita perlu banget anucénni badan astral (kéwani) sabab
adegging urip kita gumantung ana dhéwékké, asor luhurring pangrasa lan
pépénginan mung manut asor luhurré watakké badan astral, Manawa kahananné badan-badan wis rêsik aku
wani mesthékkaké ora bakal rumongsa angel diajak anglakonni pituduhing ngélmu
kasukciyan malah ora perlu diajak mlaku karêppé dhéwé.
5
sabisa-bisa kudu sumingkir saka rurungon sawangngan
bisa anggugah rasa pangrasa kang tumuju marang kabungahankahardan lan kamurkan
sabab iku pakarêmmanné badan astral, kosok baliné kudu seneng meleng cipta
dumunung ing papan kang spi lan sukci (dudu tapa), perluné supaya bisa krungu
swaraning batin, saréhné kang akéh kita isih urip ana jaman kalumrahan ya kudu
nglakonni apa lumrahé, supaya loro-loroné bisa kandhak, aju undurré dumunung
ana duga-duga lan watara, nanging kang perlu banget atiné aja nganti lali marang
kang dadi ngésthining sedya, utawa puputonning tékaddé. Sabab kang mangkono
mau, saben melék sanadyan lungguha dhéwé, ana sajronning pakumpullan
mlaku-mlaku, apadené sajroning karaméyan aja lali marang watakké badan Astral
kang wis kajarwa ing ngarêp, ing layang wédhatama ana piwulang dalem kang laras
karo bab iki: “Ngélmu iku kalakonné kanthi laku, lekassé lawan kas tegessé kas
nyantosanni, santa budya pangekessé dur angkara”. Angkara gung néng angga agung
gumulung, gogolongngannira, triloka lekerré kongsi, yén dén umbar ambabar dadi
rubéda. Béda lamun wus sengsem réhing ngasamun semuné ngaksama, sasamané bongsa
sisip sarwa saréh saking mardi martama tama. Basa ngélmu mupangkatté lan
panemu, pasahé lan tapa, yén satriya tanah Jawi, kuna-kuna kang ginelung tri
parka. Lila lamun kélangngan nora gegetun trima yén kataman sak serik saméng
dumadi, tri lagawa nalongsa pasrah bathara. Yén mangkono oléhé minangkanni,
sayekti ora rumongsa angel sanadyan ropyan-ropyanna pisan kena dipasthékaké
mung dumunung ana ing jaba, ora bisa saka lebu ing ati. Kosob baliné Manawa
panggappé di barêng kaya déné kanthané sawenéhé kancaku urip kadunyan ya di
garap kasuksman ya arêp adakkanné yén mung manungsa lumrah baé, mesthi ora
dadi, ora tumuli bisa kalakon kang dadi pangésthiné, sabab kena binasakaké ora
bisa kenthel-kenthel kajaba yén tansah ngandhut kang dadi pupuntonning tékad
kaya kandhaku ing ngarêp, mired pangandikané sang sinukci Nyonyah Anibésan kang
kocap ing layang inleiding tot Joga watakké élingnging rahsa jasmani iku
mangkéné: Manawa ponca driya kagepok ing samubarang, banjur kudu ameruhi. Manwa
wis mangerti apa kuwi, banjur thukul karsané kapingin andarbénni, manwa wis
thukul karsané kapéngin andarbénni, Manawa wis thukul karsané banjur sumeja
anggarap, mula ringkessané watakké telu: mangerti, kapéngin anindakki.
Saréhné watakké élingnging rahsa mau mangkono, mulané
para kang lagi sinau, yén ngangkah temen-temen bisané kelakon kudu tansah éling
sumeja angéstokaké mituhu watakké sang pribadi, kudu awas marang watakké badan
tetelu mau. Nindakki samubarang kang watakké badan-badan Astral ora dadi apa,
Manawa kapeksa déning lalakon anggerré batinné aja mangerti lan kapéngin
nanging kang waspada, sayekti ditya rukmaka rukmakala ucula saka babaddan kosok
baliné Manawa tansah éling, bisa ngunjara, adhakkanné bisa malih Bathara Endra
lan Bayu.
6
Kudu karêp tutunggallan lan para ulah kasukciyan marga
geterré bisa andayanni marang osik kang tumuju marang bakti ing Gusthi, kudu
kerêp maca buku-buku utawa kitab-kitab apa déné rêrêmbuggan babagga kasuksman
kosok baliné oja sok demen ngrungokaké suwara kang surasané landhep-landhep,
pamancané buku-buku mau kudu mangerti temennan marang surasané, sabab kajaba
surasané buku mau, bakal awéh pituduh marang kang maca, uga Manawa mangerti
temennan marang surasané, bisa anukullaké rosining karsa sumeja nglakonni, kudu
anglalantih angulinakaké kasuciyan lan tatakrama.
7
Manwa anggunem kawruh utawa liya-liyané, ngulinakna
aja kawoworran ukara wadhak mungguhé marang pipisuh, apa déné ngulinakna
kedalling ukara kang empuk, sajroné anggunem bab kasuciyan kalebu dadi
larangngan Manawa winor guguyon lulucon mundhak anyuda ajining piwulang lan
anggawé réméh. Ngélingna ing pakumpullan muhamaddiyah, yén pinuju maca Kuran kajaba
kang nyandhak Koran kudu wulu, uga kabéh kang pakumpullan kurmat ngadeg, merit
wawarahé leider muhamaddiyah, kedalling lésan kudu diangkah aja natonni ing
liyan anguguyu, ngréméhaké lan moyok, ing bubukané layang wicara keras muni
mangkéné: Watakké wicara keras sumukking pangucap wengis gelisnangékaké napas
sétanné banjur kikithil pangucap arum manis ora tangi napassipun alussing
pamicara, sétané lumayu gendering, pan wus kocap wong sabar ngunjara sétan,
sapira boboté kapinterranné, alussing bubudénné, asor luhurré ngélmuné, iku wis
kacihna ana solah bawa, wong ahli budi ora bakal kasamarran, iki lo tak
cuwillaké wulanh réh: Sekar Pangkur Kang Winarna, kalakuwan kang kanggo ing
wong urip ala lan becik puniku, prayoga kawruhana, ngadat waton punika dipun kadulu,
miwah tata kramanira, dén kaésthi siyang ratri. Duduga lawan prayoga, myang
riringa watara aja lali, iku prabot kang satuhu, tan kena tininggalla, tangi
lungguh angadeg lawan lumaku, angucap miwah anéndra, duga-duga aja kari.
Kalamun ana manusa, anyinggahi dudugi lan prayogi, iku watekké tanpatut among
lan wong ngakathah, wong deksura: ndaludur tan wruh ing ngedur, aja sira
perak-perak nora wurung niniwassi. Apan waratakké manungsa, titikkanné ing laku
lawan linggih, splah muna muninipun pan dadya panengerran kang painter kang
bodho miwah kang luhur, kang asor miwah kang mlarat tannapi manungsa sugih.
Ngulama miwah maksiyat wong kang kendel tannapi wong kang jirih, durjana
bobotoh kaum lanang wadon pan padha, panitikkan watak lilima punika apa déné wong
kang nyata, ing pangawruh kang wus pasthi. Tinitik ing solah tingkah, muna muni
ing laku lawan linggih, iku panengerran agung, winawang ing graita, pramilané
wong kuna-kuna puniku, yén amawas ing sujalma, datan amindho gawénni. Kandaku
kabéh mau dudu panemuku dhéwé, aku mung kari nglairraké piwulangngé para sukci
lan para luhur, kang tak timbang migunani tumrappé kang rumongsa kangéllan
anglakonni pituduh ing ngélmu kasampurnan.
Yén di sawang sabrébéttan piwulang-piwulang mau sajak
sapélé, kaya piwulangé bocah. Manawa ana wong duwé pangrtasa mangono, kira-kira
wong mau durung duwé karêp anglakonni pituduhé ngélmu, utawa durung tau nyoba
nglakonni kang temennan, saupama wis tau nyoba, watonné durung mancik ing
tatarran ing kono lagi bisa neteppaké lan ambenerraké, manapa piwulang
–piwulang kang sajak réméh iku malah kang migunanni tumrap kang lagi sinau
anggayuh marang sabar trima, lila, legawa. Piwulang kang kadhuwurên ora laras
karo drajatting kamanusanné, iku ora migunanni babar pisan malah ambabaluhi.
8
yén saka panemuku, merit piwulang piwulang kang wis
tak sumurppi, kang prayoga dhéwé tumrappé kang lagi gladhén angagayuh marang
kang sukci lan kang sajati, anyunyuda marang ardaning angkara murka, iku
nglakonni salat limang waktu. Éwa semono kang perlu iku jodhon wenang milih
nganggo piwulang kang endi kang mathuk karo dhasarré. Sadurungngé anggunem bab
salat limang waktu, ayo padha ngrasakaké surasané kuran surat bakoroh ayat 20
sabab saka panampaku surasani sambung tumrap kang angudi laku lan bab lair
marambah-rambah, mangkéné dalillé:
Yakaadul barqu yakhthafu abshaarahum kullamaa adhaa-a lahum masyau fiihi
wa-idzaa azhlama ‘alaihim qaamuu walau syaa-allahu ladzahaba bisam’ihim
waabshaarihim innallaha ‘ala kulli syai-in qadiirun.
Méh baé kilat iku ngirup sawangnganné wong-wong
munapék (munapék tegessé goroh, lair lan batinné pra padha) saben kitab mau
amadhangngi wong-wong munapék dhéwékké padha mlaku ing dalem papadhang, nanging
Manawa peteng (ora ana kilat) banjur padha
ngadeg lérén, saupama Allah karsa anyirnakaké sawangngan lan pangrunguné
wong-wong munapék mau, sayekti saged amarga Allah iku kuwasa tumrap sakéhing
kahanan, mangkono tegessé dalil mau, dadi sandyan wong munapék mau ora akéh
kaélingnganné marang Allah, nanging ing dalem batinné kala-kala iya sok éling
marang Gusti, utawa marang kasukciyan nanging élingngé mung sakwplassan banjur
ilang, dadi ajuné kadiwasanné mung sakedhép nétra banjur lérén.
Saréhné watakking badan-badan kang dadi adeggé
manungsa kaya kang wus kajarwa ing ngarêp iku kabéh sulaya karo karsané
Gu[50]sti, nanging miturut surasané dalil mau, sanadyan sagebyarring kilat
wong-wong munapék ing batinné uga kadunungan kasukciyan (papadhang), dadi
surasané dalil mau sambung karo dalil pangandikaning Allah kang wis kajarwa ing
ngarêp: sira padha pracayaha marang kang gaib sira padha salatta (baktiya).
Barêng mangkono kahananné, dadi tétéla kang kudu di bakténni, dipituhu karsané,
iku kang gaib kang dumunung ana ing kita, iya papadhang kang mung sagebyarring
kilat mau, kang kudu di upakara bisané sumilak amadhangngi jagad kita dhéwé,
lan jagad gedhé. Yaiku kanga ran sang pribadi, iya manusa sajati, palitikké
pribadi kanga gung kang as asana ing alam Anupadhaka utawa Paranirwana, mungguh
pangupakarané kaya déné pitutur kang lagi di gunem kosok baliné wajib anduwa
karêppé badan-badan.
Dadi dalil Kuran mau kajaba laras karo séléhé salat
limang wektu, uga tunggal surasa karo kawruh kang kocap ing layang margining
para siswan karangnganné sang sinukci nyonyah Anibésan, ing dalem piwulang mau
ana surasa kang sajak mangsulli pitakonnan mangkéné: saréhné Gusti Allah
kawasa, sabab déning punapa boten kersa anitihaken sadaya manungsa ingkang
watakkipun saé kémawon ingkang karêm dhateng kasukciyan, wangsullanné mangkéné :
Manawa Gusti Allah kersaha, sayekti saged kalampahan jer kawasa, nanging
saréhning Gusti Allah anitahaken manusa boten kadamel kados golek jénggé boten
kados masine ingkang among manut kajengngipun ingkang nglampahaken manawi boten
kalampahaken inggih kéndel mila boten kersaangagem panguwaossipun anitahaken
manungsa ingkang watakkipun saaya tumuju dhateng kautamén, gék angger-angger
punapa naminipun manawi makaten teka kalayan mayar kémawon sampurnanipun, ing
mongka Gusti Allah anitahaken manungsa badhé dipun pasrahi pakaryan ingkang
awrat sarta rungsit saya luhur kasukciyannipun saya gawat garappipannipun, awit
saking punika mila perlu kedah diwasa wawatakking kamardikanning pamilih,
inggih punika saged milih ingkang prayogi, saged angemohi ingkang boten
amigunanni, ingkang sabab saking angsal kayakinan sabab saking anyatakkaken
piyambak, déné tuwuh ing kayakinnan wau
boten liya sabab saking dayaning pamanggih ingkang pinanggih wonten ing
satunggilling alam.
Mirit dalil Kuran lan piwulangngé sang sinukci Nyonyah
Ani Bésan kena minongka dadi pambukané pamikir, manwa sakéhing panandhang
déning manungsa sajroné urip ana ngalam dunya, kayata nandhang lara, kapitunan
sapiturutté, tétéla dudu ukumman nanging
pangowellé Gusti marang manungsa, pépéling supaya rahayu, supaya aja kabanjur
tindakké kang sulaya karo kersané sang pribadi, ayat sajroné fatéhah)
“Alhamdulillah hirobbilngalamin” = sakéhé pangalembana iku sajatiné
kagungnganné Allah, kang wus genah anggulawenthah alam kabéh. Kaya déné
surasané Layang Boja Busana. Iya sana panggula wenthah mangkono mau, Gusti
Allah oléhé agawé sukciné manungsa, dadi dipurih thukullé nalarré, sanadyan
Gusti Allah kuwasa, nanging ora karsa sakarsa-karsa nitahaké manungsa atiné di
gawé karêm marang kabecikkan, mangkona mungguh panyurasaku surasané ayat 20 lan
piwulang kang kocap ing buku Marganning Siswan, aku ora mesthékaké kudu ngandel
marang bebenerranku. Dadi teteppé tembung panggula wentah mau, di thukullaké
panemuné, di weruhké bener, marga saka nglakonni panggawé luput kang mauné di anggep
bener. Sababbé sukci atiné marga anglakonni panggawé kang ora sukci, kang uga
mauné di sengguh sukci, mangkono sabanjurré. Sabab Manawa weruhé bener becik
sukci, iku mung sabab saka di pituturi, durung kena dianggep weruh kang nyata,
wekassan isih semang-semang, marga durung ngrasakaké dhéwé, durung duwé
kayakinnan, sabab kang mangkono mau, Manawa manungsa kesandhung ing aral banjur
ngresula, ngluputtaké adilling Allah, iku mungguh sajatiné kléru, sabab iku
wujudding panggula wenthah. Déné manungsa kang wujuddé durung tau
kesandhung-sandhung, nanging karêm marang panggawé bener lan bedik Manawa
miturut panemu téyosopi lan larassé karo dalil mau, dék urippé biyén wis kerêp
kasandhung-sandhung, Kuran surat Ali Imran ayat 182 : Dzaalika bimaa qaddamat
aydiikum wa-annallaaha laysa bizhallaamin lil’abiid = tumibané ganjaran iku ora
manut karêpmu, lan ora manut karêppé wong kapir kang ahli kitab, sing sapa
nidakkaké pakarti ala, mesthi oléh wawales kang marga saka pialané. Ora ona
bakal kang ngayommi, kajaba Allah, lan ora ana kang bisa mitulungngi
angoncattaké saka wawales mau. Kangjeng Nabi Ngisa ngandika: “Apa kang
kotandur, yaiku kang ko udhuh.
Ambalénni bab Gusti Allah ora karsa anitahaké
ma[54]nungsa kaya masine, lan bakal dadi wakil dipasrahi pakaryan kang kang
abot yaiku amranata sakéhing titah kang kasandhangngan nyawa, kang
kasandhangngan badan utawa jisim kaya pangandikané Allah kang mangkéné:
“Wabi’lhakekati ‘linasani yukhalifu husyaiun minha”. Saupama watakké manungsa
mung kaya lokomotip tegessé ora duwé panemu, kang sah lan patitis mawa wawaton
gék kaya apa bakal tatannanné, infg mongka uwitting panemu yaiku yén mungguhing
aku saka panandhang utawa nglakonni dhéwé, dadi weruh yakin rasané pait
getirré. Ing mongka yén nitik karsané Gusti, manungsa kang di pasrahi pakaryan
amranata sawiji-wiji mau, mesthiné ya kang wis sukxi lan amunpunni ing guna
pangawikan sabab kang mangkono mau tétéla ora gampang tinitah dadi manungsa.
Saréhné mangkono kahananné, mulané wajib kita kudu tansaha niniti marang
obahing batin apa karêppé badan utawa karsané kang pribadi, lan uga yén manut
dali Kuran manungsqa iku kudu yakin temennan mungguhing akirrat (akirré)
“Alladina yu minuna bima unzila ilaika wama unzila minqalika wabilachirottihum
yuqinun” = sira [55] padha pracaya marang nabi kang ana, (Nabi Mukhammad) lan
para nabi liya-liyané, lan wajib pada yakin temennan mungguhing akirrat
(akirré). Saréhné kahanan akirrat iku tétéla ora gampang, yén saka panemuku,
bisané kagayuh, kajaba saka wewenganning Gusti, uga kudu rêsik pamikirré,
pangrembuggé, karo wong kang akéh kawruhé, panemu lan tutuladanné, marga yén
ora mangkono, mung anggugu benerré dhéwé, watakké ora wuwuh susuruppanné,
kabenerranné durung mesthi rêsik wekassan ora mulih karo dhawuhé Kangjeng Nabi
panuttan: aja sira ngemohi sakéhing bebenerran sanadyan saka sapa baé.
Kaya kang wus tak kandhakaké ing ngarêp yén miturut
panemu, nglakonni sembahyang limang wektu iku, ora ngemungngaké prayoga kanggo
anipissaké watak marang kahardan lan kamurkan nanging uga isi daya panggéndéng
tumekané makrifat kang magkono mau, Manawa dilakonni klayan temen-temen lan
dirasakaké. Manawa di sampirraké ana ing jaba, iya oléh-oléhanné mung pérangan
jaba. Ing sajroné sembahyang ngemu kawruh: kawarassanning badan kasukciyan katertibban
kasegerranning badan gimnastik batin ngélmu Alam, patrappé kalairran nalikané
sembahyang mau, wis dituruttaké karo rasa kang anjog marang kabatinnan, saréhné
ing took-toko buku wis ana buku-buku bab sembahyang, kang wawarahé rampung
dalasan donga-dongané pisan malah nganggoogambar pratikellé, apadéné kitab
patkul karib amot rukun-rukun kang winajibbaké marang para kang nglakonni salat
limang wektu, mulané ing kéné aku ora bakal nerangaké bab pratikel lan
donga-dongané. Déné kang arêp tak gunem mung dayané kang bisa anjalarri
tipissing kamurkan lan kahardan kang tundanné anuntun marang madhepp mantep
ngidhep marang karsaning Gusti.
Coba ayo padha niti pariksa kapriyé mungguh séléh lan
karêppé amék banyu wulu. Miturut kitab bab sembahyang tegessé “Wudlu” iku
padhang, dadi amék banyu wulu iku karêppé amék utawa golék padhang, ing kéné
ateges padhangnging ati. Dadi wiwit wulu, wong arêp sembahyang, wis diwajibbaké
atiné kudu padhang. Dadi dongané mangkéné: “Nawaitu wudlua liruf-il khadasil
asghari fardlol lillahi ta’ala” tegessé kula wulu angicalli khadas (kotorran)
ingkang alit karana karsaning Allah.
Déné urut urutanné :
1.
Raup,
2.
Masuh tangan loro wiwit sikut tumekané
pucuk dariji,
3.
Anelessi embun-embunnan;
4.
Masuh sikil loro wiwit polok mangsor;
5.
Ing githok, dadi mungguh saka panampaku,
karêppé wong apék banyu wulu iku niyat terussing ati angilangngi khadas
(rêrêged) kang cilik-cilik kang alus-alus supaya batinné dadi padhang. Déné pakoléhé tumrap kalairran :
a.
angresikki pérangnganning badan kang kasat
mata supaya katon rêsik apadéné amigunanni marang kawarasanning badan marga
kang di kumbah mau pancén pérangan kang prelu-prelu ing ngatassing
pangreksaning badan wekassan badan karasa
seger. Lan uga ngemu prasemon aja padha nglakonni panggawé maksiyat sabab
satemenné kangnglakonni panggawé ala lan becik iku, saranduning badan kang
wisuhi mau.
b.
wajib kita angresikki rasaning batin kaya
ta: hawa napsu lan geterré rasaning ati
kang tumuju marang angkara murka, supaya sang pribadi ora tansah katutup ing
pepeteng, marga binungkus ing karêppé tunggangan wekassan kadunungan rasa
wening maligi ngabekti ing Gusti. Sabab mungguh sajatiné manwa geterring hawa
napsu lan piker kang tumuju marang kang ora sukci durung lerêm kita durung
kadunungan weningnging ngati, durung bisa tompa ilhamming Gusti, durung bisa
krungu swaraning sepi, durung bisa krungu gentha kekeléng. Iya angugah rasa
kang mangkono mau preluné ing dalem wulu, mulané manwa ora ana banyu, kena
sarana lebu kang rêsik utawa tayamum baé, tegessé mung sarana anindakki
pratikel preluné supaya bisa andudut rasa batin ana nangi rasaning ati marang
kaeningngan katentremman lan kanjenjemman supaya geterring ati marang kahardan
kaamurkan lan kaangkaran bisa lerêm, sabab tumrappé wong lumrah, panggugahé
rasaning atinné mung manut kahanan kang di tonpa saka kalairran utawa kang
anggepok poncadriya.
Yén wis rampung oléhé amék banyu wulu, nuli
wiwitngadeg marang kéblat, ing antarané amék banyu wulu tumekané ngadeg arêp
acak sembahyang, tumrappé wong kang durung dadi ngélmuné, ora prayoga anggagas
utawa anggarap apa-apa, saliyané kang sambung karo bab sembahyang, sabab
obahing batin iku, kang lumrah saka panggawéné kalairran manwa kathuthuk ing
panggawé kang ora sambung karo kasucikyan rasaning ati kang tentrem jenjem lan
wening, kang di rata ana sajroné wulu, bakal katurut katut panggawé kalairran
mau (atiné salin). Manawa wis ngadeg madhep marang kéblat banjur wiwit maca
“Usalli fardlal subhi lillahi ta’ala”, tegessé amba salat subuh karana Allah,
(yén subuh 2, dzuhur 4, ashar 4, maghrib 3, lan isya 4 rêkangat) banjur maca
“Allahu akbar”, tanganné karo di junjung tekan bennerring kuping, épék-épékké
di tadhahaké, donga mau jejengné: takbiratul ikram.
Miturut wawaton kang kena maca donga swarané seru mung
kang dadi imam déné kang makmum pamacané mung kudu krungu batinné dhéwé. Mulané
kudu mangreti surané donga-donga kang di ucappaké, lan banjur di gawé nata
batinné, sing nganti karasa temennan ing dalem batinné. Kajaba surasané
donga-donga mau preluné kanggo nata atiné kang salat uga bisa angobahaké,
anenarik rasané makluk kang abadan rohkhani, kang dumunung ana ing alam luhur,
sabab kang mangkono mau nalikané ngucap “Allahu akbar” wajib ing dalem atiné
kang sukci lan wening, krasa temennan Manawa Gusti Allah iku Maha Agung,
tegessé anglimputti kabéh kahanan dumunung ana sakéhé kang ana, lan sakéhé kang
ana dumunung ing Allah, god is alles in alles. Bab iki diterangaké ing dalem
Kura nana ayat warna-warna kayata: ayat kursi, ing dalem surat bakarah jus 1
ayat 114 mangkene dalillé: “wa lillāhil-masyriqu wal-magribu fa ainamā tuwallụ
fa ṡamma waj-hullāh, innallāha wāsi’un ‘alīm” = masrik (wétan) lan magrib
(kulon) iku kangunganné Allah, sabab kang mangkono mau, sanadyan marang endi
baéadheppira, sarirané Allah ana ing konp, sajatiné Allah iku wiyar sarta
anguninganni. Nuli tanganné loro sedakep di téplékkaké ing dhadha kabener
sangisorring susu, sajroné mangkono maca donga “ifitah” lapallé mangkéné
“Allahu akbar” tuwan ingkang Maha Agung, ingkang sayektossipun agung “walhandu
lillahi kasiran” = ingkang wajib kagungngan sadaya puji, “wasubhanallahi kasiran” = ingkang wajib
kagungngan sadaya puji, “wasubhanallahi bukrata wa-asila” = inngkang Maha Sukci
ing dalem sdakathahing wanci, “inni wajahtu wajjahtu lillahi fataras samawati
war-ardli” = hamba ngadheppaken rai hamba (manah) dhumateng dat ingkang
anitahaken langit bumi, “kanifan musliman wama anna minal-musriqina” = sarta
hamba anyawijékaken sarta pasrah ing tuwan awit hamba punika sanés tiyang
musrik “inna salati wa[61]nusuki wamahyaya wama mati lillahi robil-alamina” =
sembahyang hamba, ngibadah hamba, pejah gesang hamba, punika sadaya kagungngan
tuwan ingkang mangéranni sagungnging alam “la sarikalahu wa bidzalika umirtu wa
ana minal-muslimina” = boten wonten ingkang anyakuthonni ing tuwan hamba dipun
dhawuhi nyawijékaken dhateng tuwan hamba punika golongngannipun tiyang manut
miturut sarta pasrah ing tuwan.
Ing dalem “iftitah” akéh piwulang kang anuntun utawa
anggugah marang saka weningngan bakti lan sukci, kang pantes tinancebbaké ing
dalem ati kang nganti kandhas di éling-éling rina lan wengi, di nganti
kasarira, aja nganti lali sanadyan mung sagebyarring kilat, sanadyan ana
sajroné kasenengngan utawa kasusahan wajib ora kena lali marang pangésthi mau.
Manawa surasané donga-donga lan katrangan kang kajarwa
ing ngarê mau, durung gumana ing dalem ati, yén mungguh panampaku,
sembahyangngé durung nteppi pranatan isih ana kalairran durung kena sinebut
bakti marang Gusti, kaya kang kajarwa ing dalem surat al baqarah 1 ayat 8
mangkené: “wa minan-nāsi may yaqụlu āmannā billāhi wa bil-yaumil-ākhiri wa mā
hum bimu`minīn” lya kajaba Allah. Kita, yaiku badan jasamani, hawa napsu,
pépénginnan piker, iku satemenné bekakas, rasa kang mangkono mau kang prelu tumanem
ing sajroning ati, kang bebles kalané maca fatékah.
Barêng wis yakin yén kabéh-kabéh mau mung piranti,
saiki kari aniti pariksa endi kanga ran ingsun, merit katrangan-katrangané ora
liya mung sang pribadi, kang karsané laras karo karsaning Allah, sabab saka
kono pinangkané, “Fan arafa nafsuhu, fakad arafa robahu” Manawa kita bisa
ngestokaké kang dadi karsané sang pribadi, sayekti kita bisa anyéléhaké tegessé
dalil “inna lillahi wa inna ilaihi rajiun” = asallé saka Allah, mulih marang
Allah, lan “alinsanu siri, waana siruhu” = sirrira iya sir ingsun, Kangjeng
Nabi Ngisa ngandika: padha sampurnaha kabéh kaya sampurnané ramanira kang ana
ing surge.
Ora béda kaya sirnaning srengéngé, iku pinangkané saka
srengéngé, mangona uga tumrappé pribadi, uga pinangkané saka pribadi kang
agung, tunggal kahanan binasakaké putra lan rama.
Miturut panyurasaku, Manawa oléhé nampanni tegessé
´Alhamdulillahi robbilalamina arrohmanurrochimi” lan dilakuni kaya katrangngan
ing dhuwur mau, bokmanawa lagi bisa aneteppi rukun iman nem prakara.
Saréhning ing dalem buku piwulang bab sembahyang
limang waktu, wis amot piwulang donga-donga dalasan maknané, patrap lan
pratikellé: mulané bab iku tak punggel saméné baé. Déné ringkessanné piwulang
kang kajarwa ing ongka 1 tumekané 6 iku, anggugah rasaning manungsa tumuju
marang kasukciyan lan bekti ing Allah, apa déné
supaya kadunungngan:
Rumeksa badan jasmanni dalassan badan roh rabanni.
Rumeksa badan astral utawa badan roh kéwanni.
Rumeksa badan pikirran utawa badan roh rahmanni.
Anukullaké rasa
sajroning ati, mungguh sipatté Gusti Allah iku Esa, ora ana kang nyakuthonni.
Ambeblessaké tékad terusing ati, Manawa Gusti Allah
iku Maha Agung, Maha Kuwasa, Maha Sukci, Maha Mulya, Maha Murah, Maha Asih,
Maha Sampurna, lan sabanjurré.
Niyat terusing ati, kaesthi rina lan wengi sumeja
anglakonni bakti marang ing Gusti, tegessé sumeja anglakonni lan angéstokaké
karsanné Gusti, sanadya sajroné golék pangupa jiwa (dadi priyayi, dagang utawa
tani, lan liya-liyané), ngayahi anak bojo, tutunggallan wong akéh, lan
sabanjurré.
Sudarsana. Sasampunning kula tampi piwulang
panjenengngan ingkang kajarwa ing ongka : 1, dumugi 6 mau, ingkang léréggipun
anukullakén raos ingkang anjalarri gampil tumindakking pratik lajeng kulo coba,
dumugining dinten punika tansah kula gémbol ngalér-ngidul, wekassan dayanipun
dhateng gesang kula padintennan lakar wonten sayektos lirripun makaten: manawi
atutunggillan kaliyan tiyang kathah, radi gampil tarimahipun manawi kacorok ing
samukawis patrap ugi namung samurwat kémawon manawi pinuju kapitunan gampil
narimahipun uger nanggung saukur, ingkang makaten wau bokmanawi, saya dangu
saged saya wewah sayanipun.
Sanés ingkang kula aturraken saréhning merit piwulang
ingkang kajarwa ing ngajeng, ngudi dhateng kadunyan punika kalebet dados
sirikkannipun tiyang anggayuh dhateng kasukciyan ing mongka nitik dhasar kula,
déréng saged mengker kadunyan ingkang makaten wau manawi kula garap sapunika,
punapa boten dados wisuna tumrapping gesang kula.
Cantrik Jathi Pitutur. Kang mangkono mau pancén lumrah
ana kang padha kléru panompa, bokmanawa kagawa saka kurang rêsikké panggarappé
piwulang. Mungguh sajatiné piwulang kasukciyan ora meksa manungsa
daya-daya mungkur kadunyan, ing dalem
Kuran uga ana dalil kang surasané mangkéné. Déné kang diwajibbaké marang
manungsa iku kudu saka sathithik nanging ajeg aglalintih mungkur marang
kadunyan, ing Layang Warat Maya uga wis ana wawarah, mungguh séléhé tembung
mungkur kadunya iku, dudu ngemohi lan nyapélékaké sarupaning kadunyan déné kang
dilarangngi iku sengsemmé sarta karêmmé.
Dhék Sang Buddha Gutama di adhep ing para siswané
pipilihan angandikakaké ora prayogané kadunyan, saréhné ang Buddha mau sarwa
linuwih samubarangngé, pangandikané mawa prabawa, yén paring piwulang kajaba
cetha, tétéh, turut nyata uga kanthi pasaksén kang cukup, dhék samana ana siswa
anyar andhérék ngadhep sandhanganné sarwa bregas tur sugih, panggaotanné dadi
jagal, barêng krungu piwulangngé Buddha, kang surasané ora ambenerraké marang
wong kang padha amburu kadunyan marga dudu kalanggengngan lan amemetengngi,
sakala dhéwékké kapranan banjur matur marang Sang Buddha, yén wiwit wektu iku
kenceng tékaddé sumeja ambuwang raja darbékké, didarmakaké marang pekir miskin
utawa marang liya-liyané. Dhawuh wangsullanné Sang Buddha, tumrap dhéwékké ing
wektu iki, durung mrayogakaké Manawa ambuwangngi raja branané. Amarga dadiné
tékaddé kang mangkono mau dadakkan kagawa saka ngrungokaké piwulangngé ang
Buddha, kang tata tétéh, turut nganti katompa temennan Manawa kadunyan iku dadi
aling-alingnging kanikmattan kang langgeng. Kang mangkono mau, tétéla dudu
tékad kang thukul saka panggawéné panemu, lan kaya kinnan kang sampurna.
Wekassanné bakal tumiba ing kasangsaran kang gehdé, tangéh manawi bisa manggon
ing katentreman.
Sudarsana, Sababbipun punapa teka kados
makaten kadadosannipun.
Cavtrik Jathi Pitutur. Mungguh kang dadi sababbé marga
isih duwé pangarêp-arêp malah luwih gedhé tinimbang sadurungngé. Marga gelemmé
ambuwangngi raja brana, di dedel ing pépénginnanné, yaiku supaya bisa dumunung
ing kanikmattan kang langgeng, kang ing dunya ora ana pipindhanné. Ing mongka
kanikmatan kang langgeng iku, bisané kagayuh, mung sarana lila, legawa, sepi
pamrih, makarti ora ngarêp-arêp ngundhuh uwohé, ing Layang Bagawatgita,
panguswapada Guru, lan liya-liyané, ngamot piwulang kang mangkono, ing dalem
Kuran jus 3 ayat 92 ana dalil mangkéné, “Lan tanālul-birra ḥattā tunfiqụ mimmā
……………………….”. Sira ora bisa nampanni ganjarranning kabecikkan kajaba yén sira
legawa méwéhaké barang kang sira dhemenni ……………………….
Yén saka panemuku kaya-kaya wis cukup paseksénné, saka
piwulang téyosopi, saka dalil Kuran lan sak kitab liya-liyané, yasanné para
nabi, kena di pasthékaké padha amot piwulang kang mangkono surasané, émanné aku
durung bisa ngandharraké kang terang. Sabab kang mangkono mau, mula prayogané
sing ajeg lan awas oléhmu maspadakaké obahing atimu, wis legawa apa durung, apa
wis sepi saka geterring luamah lan amarah apa durung. Saupama durung, prayoga
ulahen dhisik kabatinnan mau: gér, aja ngarêp-arêp ganjaranning kabecikkan
dhisik iku bakal teka karêppé dhéwé, Gusti Allah sipat adil, ambalénni sudagar
sugih kang kajarwa ing ngarêp saréhné sulaya karo wawaton dadi mawana kalakon
ambuwangngi raja branané, wekasanné malah bakal kalebu ing panasarran sabab
rajabranané wis kabanjur enték kanikmattan kang langgeng ora kacandhak, déné
kang pryoga iku anglantih saka sathithik kang ajeng nanging sarana
kakencengngan sumedya angoncatti kadunyan kalakonné anglakonni pituduh kang
kamot ing ongka 1; tumekané :8;, utawa pituduhing para sukci liya-liyané, kena
milih endi kang laras lan mempan karo dhasarré, watonné sarana kekencengngan
aja sakoberré lan sakapémakké. Énggal lawassé Manawa sang pribadi wis diwasa,
pra prelu nganggo dieréh, mesthi mungkur
kadunyan karêppé dhéwé jer wis mangkono anggerré, iku binasakaké wis
bisa mangréh tunggangnganné, toléhen kahananné para wali, para pandhita, para
mukmin kas.
Sudarsana. Bab pitedah-pitedah saha sarana ingkang
saged anggampillaken anggénning anglampahi pitedahing ngélmi ksampurnan sampun
katerangngaken sapunika kantun nyuwun berkah seserêppan bokmanawi wonten lampah
ingkang sambet kaliyan salat sakawan tatarran, ingkang sampun kocap ing serat
wamaya jilid II inggih punika : 1. Salat Jumuah, 2. Salat Kaji, 3. Salat Wusta, 4. Salat Ismungalim.
Cantrik Jathi Pitutur. Déné laku kang bisa
anggampangké sampurnané salat patang prakara iku, ora liya temen-temen
nglakonni pituduh kang wis kajarwa ongka : 1; tumekané ;8;. Kanggo ngalussaké
watakké badan astral lan badan pikirran, ing dalem piwulang mau wis
dipinangkanni saka rong panggonnan; saka papangannan lan ombén-ombén kang
anjalarri wawatakké badan jasmani tipis marang karêm mumah-mumah, mukti wibawa,
keséd notol (adreng), lan tansah ngulattaké obahing piker, kang tumuju marang
kang ora rahayu.
Saréhné badan-badan mau ora langgeng, lan kabéh-kabéh
mau gumantung ana ing pakulinan dadi Manawa panggarappé sarana mantep madhep
karêp lan tetep énggal lawas kena di tamtokaké bakal duwé watak kulinan marang sakéhing
panggawé rahayu. Coba ayo padha nitip pariksa bab salat ongka 2 (salat kaji)
dunungngé ana tarékat wuluné tanpa banyu, nanging ora kena drengki lan sréi,
iya iku salatting ati. Dadi wajibbé rina lan wengi kudu tansah angulattaké
obahing ati, aja nganti kathukullan ati kang tumuju marang drengki lan sréi.
Tegessé drengki, méri marang kabegjanning liyan gawé sandi upaya kang murih
bilahi utawa pituna. Déné tegessé sréi, wis oléh pandumman akéh isih rumongsa
kurang (luamah). Sapa ta kang watakké mangkono, ora liya si badan astral utawa
badan roh kéwanni. Ing mongka badan mau tansah di upakara saka rong panggonnan
kaya kang wis kajarwa ing ngarêp dadi Manawa temen-temen pangupakarané, nganti
kaleksanan bisa rêsik salat ongka 2 mau wis kacandhak ana ing kono. Kang prelu
iku mung kari temen-temenning panggarap sanadyan anggarap apa baé, sanadyan
prakara réméh pisan Manawa ora digarap temennan wis mesthi ora kadadéyan, saiki
bab salat ongka 3, yaiku salat wusta, dunungngé ana khakékat wuluné ora
angegungngaké sarira, lakuné sabar, iya iku salatting roh. Dunungngé salat
khakékat mau, kudu ora angegungngaké sarira, lan sabar, tegessé ora
angegungngaké iku, ora angadekaké tumrap samubarang, kudu trima saanané, kaya
ta bab sandhang pangan pangaji-aji, sapiturutté, kabéh mau tumrappé salat
khakékat kudu bisa nyabarraké. Coba ayo padha di titi pariksa, sapa kang duwe
watak mangkono, ora liya watakké badan pikirran kang wus kumpul karo badan
astral, badan pikirran iku watakké dsuthik kungkullan :
1.
Ladak oran kena kesliring basa sathithi
ngajak kerêngngan;
2.
Dir, ngegungngaké kaluhurranné utawa
kasugihanné,
3.
Dhiri, suthik kasorran karo
sapadha-padhané, dhemen di ajénni emoh ngajénni,
4.
Kumaki, kumini, tegessé para tanta, lan
kumintir,
5.
Gumagus kumayu, tegessé, duwé karêp
diarannana bagus utawa ayu,
6.
Gumaib kudu diarannana becik dhéwé,
7.
Gumedhé, satemenné cilik diarannan gedhé.
(Tegessing tembung-tembung mau, pethikkan saka pathi basa, anggittanné swargi
Padma Susatran). Saréhné badan loro mau saben dina tansah di upakara, Manawa
temen-temen pangupakarané, watak ora angegungngaké lan sabar, bakal thukul
karêppé dhéwé. Saréhné panggayuhé wis tekan ing kono, mesthiné wis ora
ambutuhaké urip sacarané jaman lumrahan kaya kang wis kajarwa ing ngarêp, yén wis
mankono kahananné, mung kari ngenceng marang kang dadi pangésthiné, wekassan
saya rikat ajuné. Déné salat ongka 4, Manawa wis dadi salatté ongka telu, bakal
mapan karêppé dhéwé, marga kang wis kalakon para sukci kang wis samono drajatté
kasukciyanné, watakké ora kersa ngandika, Manawa ora ana karsané Gusti.
Kajaba piwulang-piwulang kang kajarwa ing ongka :1;
tumekané ; 8; supaya kasukciyan mau tumuli kadarbé ing titah kang temen-temen
sumeja ngambah dalan kasukciyan prayoga angVstokaké dhawuh piwulangngé Sang
Kresna Murti, kang kocap ing Layang Manguswa Pada Guru, kaya mangkéné: bab 3
budi sabar lan saréh. Sira kudu ngajénni sarta matrappaké kasabarran marang
agama, awit kabéh mau pituduh dalan marang Gusti, kaya déné agamanira dhéwé.
Malah luwih becik Manawa sira mangreti marang agamané wong liya, yén sira arêp
tutulung, weruha marang carané agamané.
Supaya sira bisa nglakonni sabar lan saréh, kudu
dumingkir ing watak cekak lan rupak tuwin brangassan, sanadyan wong nglakonni
agama kalawan tertip yén atiné rumongsa luwih utama utawa luwih luhur saka wong
kang ora nglakonni agama iku, satemenné wong kang mangkono iku ora bener,
(laras kaliyan Kuran Jus Amma : Tidak engkau berkuasa atas merika itu.
Nasehatkanlah olehmu sungguh engkau Cuma juru nasehat).
Mangkono manéh sira aja nacad marang wong liya, kang
anduwénni pangira, yén pranataning agama lair (sarak) luwih prelu, karêbén
dhéwékké nglakonni sakarêppé, mung aja meksa marang sira wis sumurup marang
yektiné, (hakékatté), sira ora kena dipeksa manut marang bab kang wis sira
liwatti, nanging sira kudu nandukkaké budi saréh lan manis.
Saiki sira wis kabuka lan bisa sumurus yén pira-pira
piyandel sarta sarak agama kang di turut ing jaman kuna, terkadhang saiki wis
ora prelu, lan tanpa pédah marga sira ora gelem nglakonni. Sandyan mangkonowa,
aja sira nacad lan ngréméhaké, awit ana uga paédahé, lan bokmanawa prelu banget
marang kang isih nglakonni prakara iku. Satemenné sarak iku ana uga prteluné
marang jiwa-jiwa kang isih enom upamané nalika sira isih miwitti nulis harak
nganggo garissan rangkep nanging yén sira wis baud nulis ora susah nganggo
garissan tur tulisanné luwih becik.
Ana sawijining guru linuwih kang ngandika: nalika aku
isih bocah, calathuku lan pangretiku uga kala bocah, nanging barêng wis tuwa
caraku bocah tak tinggal nanging wong kang wis lali carané bocah, lan ora duwé
katrenan marang bocah, ora bisa mulang lan tutulung marang bocah.
Sira kudu ngrengkuh kalawan manis lan sabar tuwin
saréh marang sadhéngah agama, kayata: agama buda, sindu, cina, yahudi, srani,
utawa islam aja ana kang sira gethingngi lan ngapirraké.
Bab 4.
Ayemming Ati. Samubarang karmanira utawa takdirria
kang tumiba ing badannira, tampannana kalawan legawaning ati, Manawa sira
katekan susah kalawan cilaka, iku prasasat nugraha, minangka pitulungngan
ajuning jiwanira, iku mesthi ana wahanané. Ora gampang sira anglakonni
panggawéyanné sang guru déwa, sadurungngé bisa coplok ing panandhangngira mau.
Kajaba saka iku, sira aja rumangsa duduwé, lire:
atinira aja kumanthil marang apa-apa. Manawa sira kaocattan mu barang kang sira
dhemenni, utawa sira kasihi, utawa kapatén wong kang banget sira tresnanni, iku
ora dadi apa, éklasna kalawan rila legawaning ati, kudu sumarah.
Karêpbé sang guru déwa arêp ring pitulung utawa nyatakaké
kuwasané marang manungsa lantarran
murid-muriddé, nanging yén atiné murid mau pinuju susah lan prihatin ora kena
di anggé lantarran mulané prelu atinira kudu ayem lan seneng tanpa kendhat.
Sudarsana. Bab pitedah ingkang anjalarri
anggampillaken lampah dhateng kasidan jati, sampun kawijang-wijang, sapunika
kantun margi ingkang anggapillaken dhateng kaenengngan tuwin kaeningngan mugi
kaparêngnga angresikkaken.
Cantrik Jathi Pitutur
Bab iku yén saka panemuku, kang prayoga dhéwé kaya
déné laku kang wis kajarwa ing layang waratmaya jilid II, éwa déné kang akéh manungsa
iku sok jodhon mulané coba-coba mengko tak nyaritakaké laku liya. Sanadyan
awawatonna tiyori kang endi baé, kang prelu iku watakké padinan kudu dirêkksi.
Manawa dhasarré atiné kang suthik asor kudu luhur dahwén sendhon para waonnan
panas baran milikkan lan sabanjurré durung tipis wis menthe saben di enengngaké
gronjallan pating jredhul pikirran warna-warna padha tangi. Manwaha
sasrawungngan karo manungsa utawa liyané, isih duwé krenteg ambutuhaké kanggo
pigunané dhéwé, utawa ngowahi kahananné, munggahé éwa lan nacad yén pinuju di
golongngaké sayekti angel bisané meneng.
Saka kurang titimu, lan sabab ora nyana, kala-kala
ngrumangsanni Manawa atiné sanadyan durung sukci, wis rêsik, kanggo meruhi
temen lan orané, coba saben poncadriya di gepok ing samubarang, kang prelu dulu
lan pangrungu, atimu awasna, kapriyé panemu lan kandhané, tumrappé kang
anggepok mau, upamané: nétra andulu wong liwat kang durung wanuh, utawa kang
ora disenengngi, sanalika swaraning atimu rungokna, kapriyé kandhané. Sabab
kang wis kalakon Manawa atiné durung rêsik ing dalem mongsa kangmangkono,
mesthi muni, katata: wong iku ora bagus nanging gemagus mlaku baé digawé-gawé
nyangking wiron kaya ………….., iket-ikettanné kaya …………, apessé wong kuwi sajak
rêged ora tau adus.
Sudarsana. Pangandika panjenengngan punika singgihan
saget babasan boten géséh semendhang pinara pitu, awit kula piyambak
ajeggannipun inggih makaten, saréhning rêsikking manah punika dados pancaddan
ageng, tumrap tiyang anggayuh kasidanjati, mila mugi wontenna karsa
panjenengngan paring pitedah, margi pundi ingkang kedah kula lampahi, supados
kabatossan kula, manawi kula anggé nyawang tiyang boten ébah dhateng ingkang
boten prayogi.
Kajawi saking punika, saréhning namung ébahing manah,
wujud kalahirran tondha yékti déréng wonten punapa ingkang makaten wau saged
angregeddi, utawi dados karma.
Cantrik Jati Pitutur. Pitakonmu dalan endi kang kudu
dilakonni, supaya kadunungngan ati rêsik aku mung bisa awéh pituduh, amék
pipiriddan saka piwulangngé para sukci mangkéné: kang kapisan: kudu temen-temen
oléhé nglakonni pituduh kang wis kajarwa ing ongka: 1: tumekané ongka: 8: kang
pindho: kudu prasetya ing dalem ati, kalawan temen-temen sumeja angéling-éling,
Manawa nétra andulu samubarang, lan karna rurungon sumeja rumeksa aja nganti
kathukullan osik kang leréggé marang dahwén sendhon para waonnan, sabab
wong-wong mau padha duwé karmadikan dhéwé-dhéwé, sakéhé pakartiné iku kanggo
kapreluwanné kana, nanging ora tumrap kéné.
Manawa kita isih duwé rasa, Manawa pakartining liyan
iku sambung karo kabutuhanné kéné, wis mesthi isih ana geter kang ora mathuk,
dadi Manawa dipikir kang dawa, satemenné kang sugih ora mathuk iku kéné,
mangkono pangandikanné para sukci. Yén dasar ing ati kang mangkono mau durung
ilang, tangéh bisané sukci, wong rêsik baé durung. Mulané prayogané aja
anjangkah liyané kang dhuwur-dhuwur. Kuwi baé di upakara sing nganti rêsik,
sakéhing rékadaya, sakéhing piwulang, endi kang mathuk tindakenna, kanggo
angresikki geterring ati kang marang dahwén open sendhon para waonnan, yén
panggarappé dhasarring wawatakkan wis becik kena diupamakaké sawijining
palemahan sanadyan di tandurrana apa baé, sayekti metu uwohé. Déné pratikellé
supaya énggal kalakon kadunungngan ati rêsik atimu lalantihen saben kapranggul
sapapadhaning urip rasamu welas lan mélu krasa (medegevoe) tatanginen upama
durung gelem ya peksanen suwé-suwé Manawa ajeg lan ora bosen mesthi bakal dadi
watak, sakéhing tindak kang tumuju marang kadiwasanning jiwa, di surung déning
kodrat.
Bab pitakonmu obahing ati kang durung ana sihnané, apa
dadi sabab, iku Manawa miturut piwulang karma, malah luwih gedhé ajiné
tinimbang pakarti lair, upama mangké[81]né ana sawijining wong papriman
diwénéhi dhuwit utawa panganan nanging ing dalem batiné oléhé ménéhi mau duwé
sedya gék dang tumuli lungaha. Pawéwéh mau tanpa gawé, ora anjalarri sukci ing
jiwa, sabab ajining kalahirran miturun beginselen der theosofie dorr Mr. C.
Jinara jadasa upama barang wujud mung sapralimanné ajiné rasaning ati. Kosok
baliné, upama wong priman mau ora diwénéhi apa-apa, nanging atiné karasa welas
mung diwangsulli nganggo tembung kang manis anuduhaké welassé, iku luwih gedhé
ajiné tumrappé kasukciyan tinimbang ménéhi, nanging trajangngé kaya kang wis
kajarwa ing ngarêp, iki lo tak cuwillaké gambar wujuddé rêrêngganning pakarti
lahir lan batin kang kocap ing “eerste beginselen der theosofie”.
ARTIE en REACTIE
Hooger mental Aspiraties Idealen
۞ 125
Lager mental Waardeeringen
Aanmerkingen Inspiraties Tobberijen O O 25 25
Astraal Symphaties Wrok Vreugden
Smarten Θ Θ 5 5
Fijsiek Hulpbrengende daden Nadeel
toebrengende daden Behaaglijkheden Pijnen Ѻ ● 11
Séjé kang tak kandhakaké, mungguh trappé semédi,
miturut piwulangngé para ahli sufi mangkéné: sadurungngé patrap antara sajam
utawa luwih, ora kena gunemman apa-apa, kajaba maca donga, ora kena
seneng-seneng, ora kena mikir kadunyan, tumuli nganggo sandhangngan kaya kang
kajarwa buku piwulang konsentrasi piwulangngé sang sinukci Darnésmud, kang
lumrah mori putih adhapur rukuh, banjur wiwit linggih sila ana papan pasemadén
lungguhé kang jejeg sirah, githok tumekané geger kang lurus aja nganti
andhoyong, nanging ora kena kaku utawa kenceng, supaya lakuné napas bisa bablas
sabab iku kang minongka tunggangngan tangan tinumpangngaké ing pangkon driji
kiwa ana ing jaba, suméléh saka pénakké. Piker banjur dikumpullaké kang alon
tumuju marang ati sanubari, titik ing telengnging jantung, ora kudu gumana,
watonné tumuju mrono, miturut esirring ati, ora kena di elah-elih, kudu mindeng
tumuju mrono, ing papan pasemadén prayoga di obongngi dupa utawa ratus, piker
aja nampanni panggepok saka ing jaba, rasa diurippaké meleng sawiji (mrono),
atiné kang ayem tentrem, manawa katarima,ing kono bakal ana rasa, ora obah, ora
molah, ora mosik ora rumongsa ana alam dunya, ora ana alam astral ora ana alam
pikirran ora rumongsa duwé badan ora rumongsa duwé pangrasa, marga wis dadi
rasa, ing kono bakal ana rasaning rasa, rumongsa……….,.
Sudarsana
Sadaya piwulang kang ingkang panjenengngan dhawuhaken
rasossing manah kula sampun tampi sadaya.
Sapunika kantun angudi sageddipun tetep dados
busananing raga. Sanadyan angéllipun sakuwawi-kuwawi kula, sumeja kula lampahi.
Mugi-mugi anyarêngngana mongsa kala.
Sanés ingkang kula aturraken wonten satunggal malih
ingkang dados petengnging manah, inggih punika bab lair marambah-rambah tuwin
bab karma utawi lokilmakpul, punika tumrap agami kula islam taksih peteng ing
panampi kula. Saupami botenna nyata wonten nalarripun kalebet anéh, awit
-
No.1 dados gégéyongngannipun tiyang
ingkang sampun diwasa nalarripun malah panyawang kula para lid téyosopi
sabagéyan ageng para saged mokal manawi bab punika ngayawara, déné para ahli
nalar sami ngajengngi.
-
No. 2 para panuntun téyosopi sajati. Kula
nyipatti piyambak awit asring rawuh ing tanah Jawi, kula tumut nyatakkaken ing
lose-lose téyosopi, kajawi rasa kwedallan saking pamulangngan luhur, ugi nyata
luhur kasukciyannipun sabab, lila, legawa sayektos malah ing wekdal sapunika,
ing tanah Jawi kula déréng naté
mranggulli tiyang ingkang lila, legawa, sukci kados makaten terkadhang wonten
ingkang karilannipun angémperri, nanging kawruhipun kalahirran ingkang prelu kanggé
nerangngaken kawruh kabatossan déréng paja-paja nyawénni kilap bokmanawi
kabekta kirangnging seserêppan kula.
-
No. 3 Kramattipun ingkang minongka dados
panitikkanning wahyu kawalén inggih sampun jangkep sayektos,
-
No. 4 mirid piwulangngipun ingkang kamot ing
buku-buku téyosopi, ingkang pinangkanipun saking jagad guru, rumaos kula babar
pisan boten gadhah aget wontennipun among asrep boten wonten piwulang ingkang
léréggipun nyaékaken minggahipun isi pamrih dhateng gadhahannipun piyambak
(téyosopi). Panganggeppipun dhateng sadaya piwulangnging para Nabi boten sanés:
kajawi naung saé. Boten angemungngaken panganggep saé dhateng piwulangnging
para nabi, malah ing buku piwulang téyosopi jilid III amot wawarah: manawi
isining ngalam dunya punika boten wonten ingkang awon sadaya saé. Saking pamanggih
kula, ingkang makaten wau kados amracihnanni, manawi sampun kandhas ayektos
dhateng sajatossing awon sarta saé, sampun pindha samodra.
Nitik katrangngan ingkang kajarwa ing nginggil élok
manawi téyosopi purun pitados dhateng kawontennan ingkang boten nyata utawi
nalar. Nanging saupami ingkang makaten punika kapara nyata, sabab déning punapa
ing dalem Kuran utawi piwulang agami kula islam teka boten anggelarraken bab
lair marambah-rambah, aluwung bab lokilmakpul sanadyan menggah panampi kula
piyambak déréng nama anyekappi pitakénning para ingkang juwed pitakén nanging
samun wonten malah kalebet rukun islam, bab déréng nama nyekappi pitakénnan wau, kilap kabekta
saking cupetting kawruh kula ing bab agami islam kilap saking kléntunipun
ingkang pitakén.
Ing ngajeng sampun wonten ancer-ancer, manawi
uwossipun anglerêssaken agamining sadaya para Nabi, ing mongka wonten ingkang
boten cocog inggih punika bab lair marambah-rambah tuwin bab karma, nanging
namung sawatawis, mila ing batos radi rangu-rangu, déné wujuddipun boten cocog
nanging saged anglerêssaken (nganggep lerês), awit saking punika, kados pundi
menggah terangngipun.
Cantrik Jathi Pitutur
Sabab aku ora putus ing agamaku dhéwé, yén miturut
panemuku kang aora putus mau, ing agama islam pancén ora anggelaraké bab lair
rambah-rambah. Nanging Manawa pamancané Kuran kanthi sabar, saréh, titi,
dirasakaké sarana angélingngi
pangandika: yén ing dalem Kuran akéh ayat kang samar-samar (jus 3 surat
Ali Ngimran ayat 5) lan dalil kang paring pépéling, sing sapa kang maca kitab
kudu mangreti surasané (Kuran ayat 41), angélingngi Manawa lumrahé buku
piwulang Jawa lan Arab akéh nganggo pasemon dadi kudu angganeppaké pangreti,
yaiku ameruhi marang prakara, lapak makna, murad maksud apa déné oléhé ngrasakaké
sarana ngadil ora kadhedherran marang sawijining piyandel ora nisih, ahli
nalar, sugih kawruh, kayata: kawruh bab tembung, kawruhna tir kendhe, sekéba
kendhe, ngélmu bumi, dhirkendhe, plankendhe, kawruh babaddé sawiji-wijining
manungsa ing jagad ahli niniti watakké sawiji-wijining jaman kawruh anatomi,
kawruh pangréh praja lan liya-liyané, bokmanawa bisa nyuwurppi, Manawa ing
dalem Kuran uga ngamot kawruh lair marambah-rambah. Nanging saréhné saiki wis
kesel lan satemenné aku ora duwé kawruh kaya kang kajarwa ing dhuwur, mula
prayogané liya dina baé ngrembug iku, ngiras tak golék kawruh, utawa golék
sarjana kang sugih kawruh.