ADIGANG ADIGUNG LAN ADIGUNA
Manungsa aja ngendelake lan ngegung-egungake kaluwihane. Koyodene tembung :
- Adigang yaiku Kekuatan.
- Adigung yaiku Daya.
- Adiguna yaiku Kepinteran.
Tembung-tembung mau bisa diwaca ing Serat Wulangreh anggitane Sri Sunan Pakubuwana IV, ing Pupuh Gambuh bait 4-10.
Ing bait 4 ing ngisor iki kaandharake yen Adigang diwakili dening Kancil, Adigung dening Gajah (esthi) lan Adiguna dening ula.
GAJAH LAN ULA
Apa kang diandelake kancil, gajah lan ula satemah telu iki diangkat dadi tuladha sipat adigang adigung lan adiguna bisa dideleng ing bait 4 lan 5 ing gambar ing ngisor iki :
Bait ka-4 dijarwakake mangkene :
Yaiku crita Adiguna Adigang Adigung, Kancil dadi adigang lan gajah dadi adigung, Adiguna iku ula, Telu mati bebarengan (sampyuh) Andhalan kancil, gajah lan ula kasebut ing bait 5.
Terjemahan kurang luwih yaiku :
Watak kancil kang gumedhe anggone mlumpat.
Sauntara kuwi, gajah ngandelake awak sing dhuwur.
Banjur ula sing wis bisa agawe yen cokotan.
ADIGANG ADIGUNG LAN ADIGUNA
Andharan sipat Adigang Adigung Adiguna bisa diwaca ing bait 6-8 ing pethikan ngisor iki :
Gatra kaping 6 ing ngandhap menika narik kawigatosan sanget, amargi Sri Susuhunan Pakubuwana IV minangka raja kersa maringi tuladha putra raja kangge nggambaraken kaluhuran. Terjemahane luwih utawa kurang : Contone; Aja nganggep yen sampeyan anak raja, ya sapa sing wani. Iku sipat mulya sing pungkasane ngremehake. Salajengipun bait kaping 7 ngandharaken sipat “superiguna” ingkang ngegungaken kapinteranipun. Terjemahan kaya ing ngisor iki: Iku Adiguna; Ngandelake intelijen; Kabeh kapinteran mung duweke dhewe (dipun dheweki); Sing pinter kaya aku (sing pinter kaya Ingsun, gumunggung); Ternyata akhire aku ora iso (nora injoh) Salajengipun bait kaping 8 ngandharaken sipatipun Adigang ingkang sombong kaliyan kasektene. Pranyata banjur lumpuh lan gagal, pungkasane mung dadi bahan guyonan kanggo saben wong. Terjemahan kurang luwih: Sifat adigang; ngendelake kekuwatane (malah Kasurani); Kabeh padha ditantang lan dicacakake (Para tantangan candhala anyanayampahi) Pranyata ora mumpuni; Pungkasane dadi bahan guyonan
RINGKASAN :
Wong kudu bisa nyimpen wewadi (bisa diwaca ing Anggenthong umos) lan ora seneng dipuji (bisa diwaca Serat Wulangreh: Aja dadi wong greget lan Serat Wulangreh : Wong usil duwe kekarepane) Dene carane ngadhepi wong kang Adigang Adigung lan Adiguna bisa dideleng ing Sura dira jayaningrat lebur dening pangastuti.
Tegese Adigang, Adigung, Adiguna yaiku sipat ngendel-endelake kekuwatan, panguwasa, lan kapinteran sing didarbeki. Adigan yaiku sipat kang ngegul-gulake kekuwataning awak (raga), kayadene kidang. Tandang tanduke cukat, trengginas, playune pilih tandhing. Dene adigung iku sipat kang ngongasake pangkat, drajat, kaluhuran, apadene trha tedhak turune priyagung (wong gedhe). Pawongan kang nduweni watak adigung umume dipadhakake karo gajah. Awake gedhe, ora ana sing madhani, lan yen padudon akeh menange. Dene adiguna yaiku ipat ngandelake kapinteran lan akal. Sipat iki umume digambarake kaya watak wantune ula. Ula iku katone ringkih, nanging wisane mbebayani.
1. Ancas tujuwane paribasan iki ngelingake supaya manungsa ngedohi watak adigang, adigung, adiguna, jalaran watak mau bisa nuwuhake angkara murka lan marakake lali marang sapadha-padha, saengga tumindake sering nglarakake atine liyan. Manawa wong iku duwe kaluwihan aja banget-banget diendel-endelake. Awit kasunyatane, kidang sing kawentar playune iku uga bisa ditubruk macan lan sidane mung dadi mangsane raja wana mau. Nate didongengake uga, kepriye gajah kalah dening semut. Ula weling utawa kobra sing wisane ngegirisi iku uga bakal mati lemes yen disabet nganggo carang pring ori.
2. Pribasan iki uga menehi pepeling menawa kaluwihaning manungsa bisa migunani uga mbebayani. Migunani angger digunakake kanggo kabecikan lan kamunangsan, mebayani yen mung kanggo nguja hawa nepsu.
